Kanser hastalarında erişkin aşılamada tutum ve davranışlar üzerine etki eden faktörlerin belirlenmesi ve eczacı tarafından verilen aşı eğitiminin etkisinin incelenmesi

Abstract

Kanser hastalarında pnömokok aşısı ile hedeflenen aşılanma oranlarına dünya genelinde henüz ulaşılamamıştır. Bu çalışmada, kanser hastalarına klinik eczacı tarafından verilen pnömoni ve pnömokok aşısı eğitiminin hastaların aşı tutumu, bilgisi ve aşı olma oranlarına etkisinin ve kanser hastaları ile çalışan hekim ve hemşirelerin aşı tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Haziran 2019-Şubat 2021 tarihleri arasında iki üniversite hastanesinin medikal onkoloji polikliniklerinde randomize kontrollü olarak yürütülmüş prospektif bir çalışmadır. Hastalar, klinik eczacı tarafından sözel ve yazılı eğitim verilen müdahale grubu ve standart bakım alan kontrol grubunda yer almıştır. Müdahale grubundaki hastalar pnömokok aşısı yaptırmak üzere hekime yönlendirilmiş ve üç ay sonra tüm hastaların aşılanma durumları, aşı bilgisi ve tutumları sorgulanmıştır. Kontrol ve müdahale grubunda 114'er hasta olmak üzere, 228 hasta değerlendirilmiştir. Eczacı tarafından verilen eğitim öncesinde gruplar arasında Aşı Tutum Ölçeği (ATÖ) puanları ve Aşı Bilgisi Değerlendirme Anketi'ne verilen doğru yanıt sayısı açısından fark bulunmazken (p>0,05), eğitim sonrasında müdahale grubunun ATÖ puanları daha düşük (p=0,007) ve doğru yanıt sayısı daha yüksek (p<0,001) bulunmuştur. Üç ay sonraki görüşmede müdahale grubundaki hastaların %20,2'si (n=23) ve kontrol grubundaki hastaların %6,1'i (n=7) pnömokok aşısı ile aşılandığını belirtmiştir (p=0,003). Bir önceki influenza sezonunda influenza aşısı yaptırmamak (odds oranı: 2,846, %95 güven aralığı, 1,102-7,352, p=0,031) ve yüksek ATÖ puanına sahip olmak (odss oranı:1,176 %95 güven aralığı, 1,095-1,263, p<0,001) aşı yaptırmama davranışı ile ilişkili bulunmuştur. Hekim ve hemşirelerin influenza (%94,28 ve %81,25) ve pnömokok aşısını (%88,57 ve %47,92) daha çok önerdiği saptanmıştır. Klinik eczacının bağışıklama aktivitelerinde aktif rol alması ile erişkinlerin aşılama oranları ve aşı bilgi düzeyleri artmış, aşılara yönelik negatif tutumları ise azalmıştır.

Intended vaccination rates with the pneumococcal vaccine in cancer patients have not been reached worldwide. This study was aimed to evaluate the impact of clinical pharmacist-provided education on pneumonia and pneumococcal vaccination for cancer patients on patients' attitudes, knowledge and vaccination rates and to determine opinions of physicians and nurses on vaccination in cancer patients. This prospective, randomized-controlled study was conducted in 2 university hospitals' medical oncology outpatient clinics between June 2019 and February 2021. Patients were assigned to the intervention group (received verbal and written education by a clinical pharmacist) and the control group (received a standard care). The patients in the intervention group were referred to physicians for pneumococcal vaccination after provision of education, and patients' vaccination status, knowledge, and attitudes were questioned after 3 months. A total of 228 patients (114 in control, 114 in intervention) were evaluated. At baseline, there was no difference between the groups in terms of the Vaccine Attitude Examination (VAX) Scale scores and the number of correct answers in the Vaccine Knowledge Questionnaire (p>0.05), while the intervention group had lower VAX scores (p=0.007) and higher number of correct answers (p<0.001) after the education. Three months after the education, 20.2% of patients in the intervention and 6.1% in the control groups were vaccinated (p=0.003). Not having influenza vaccine in the previous season (OR: 2.846, 95%CI, 1.102-7.352, p=0.031), and higher VAX scores (OR: 1.176, 95%CI, 1.095-1.263, p<0.001) were associated with non-vaccination behavior. It was determined that physicians and nurses generally recommend influenza (94.28% vs. 81.25%) and pneumococcal vaccines (88.57% vs. 47.92%). Vaccination rates and vaccine knowledge of patients have increased, and patients' negative attitudes towards vaccines has decreased by active involvement of a clinical pharmacist in immunization activities in adult population.