Yetişkin bireylerde sürdürülebilir besin seçimi ve Akdeniz diyetine uyumun değerlendirilmesi

Abstract

Buçalışma sürdürülebilir besin seçimleri ile Akdeniz diyeti uyumu arasındaki ilişkiyibelirlemek amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırmada kullanılanSürdürülebilir Besin Seçimi Anketi (Sustainable Food Choice Questionnaire, SUSFCQ)'nin Türkçe geçerlilik ve güvenilirliği yapılmıştır. Bunun yanında bireylerinbesin seçimlerine etki eden faktörler de incelenmiştir. Araştırma Türkiye'de yaşayan,yaş ortalaması 32,16±8,99 yıl olan, okur-yazar bireyler arasında çevrimiçi olarakyürütülmüştür. SUS-FCQ'nun geçerlilik ve güvenilirlik analizlerine bakıldığında0,961 Cronbach alfa güvenilirlik katsayısı ile çok yüksek düzeyde güvenilir olduğutespit edilmiş ve yapı geçerliliği sağlanmıştır (RMSEA=0,080; GFI=0,904;AGFI=0,852; CFI=0,972; χ2=285,174). Tüm bu sonuçlara bağlı olarak SUS-FCQ,Türkçe'ye geçerlilik ve güvenirliliği kabul edilebilir ve uygulanabilirdir. Çalışmayadahil edilen bireylerin besin seçimlerini sırasıyla duyusal çekicilik, doğal içerik veuygunluk en fazla etkilediği; etik kaygının ise en az etkilediği belirlenmiştir (p<0,05).Bireylerin TFEQ sonuçları incelendiğinde bilinçli kısıtlama alt boyutu en yüksek,duygusal yeme ise en düşük skora sahiptir (p<0,05). Bireylerin SUS-FCQ skoru89,35±21,8, genel sürdürülebilirlik alt boyutu skoru 74,03±18,82, yerellik vemevsimsellik alt boyut skoru ise 15,33±4,9 olarak bulunmuştur. BKİ sınıflaması vecinsiyete göre SUS-FCQ skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark eldeedilmiştir (p<0,05). BKİ değerlerinin artmasıyla birlikte SUS-FCQ skorları daartmıştır (p<0,05). Kadınların SUS-FCQ skorları erkeklerin skorlarından yüksekbulunmuştur (p<0,05). Bireylerin SUS-FCQ ve genel sürdürülebilir alt boyutu skorlarıile FCQ sağlık, doğal içerik ve etik kaygı alt boyut skorları arasında istatistiksel olarakanlamlı, pozitif yönlü ilişkiler belirlenmiştir (p<0,05). SUS-FCQ ile MEDAS skorlarıarasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü bir ilişki bulunmuştur (p<0,05).Ayrıca SUS-FCQ alt boyutlarından genel sürdürülebilirlik ile yerel ve mevsimsellikleMEDAS arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü bulunmuştur (p<0,05).Bireylerin MEDAS skorları ile süt ve süt ürünleri, meyve, sebze tüketimi arasındaistatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü ilişkiler belirlenirken, yağlı/tatlı yiyecekleritüketimi arasında istatistiksel olarak anlamlı, negatif yönlü ilişkiler belirlenmiştir(p<0,05). Araştırma sonuçlarına göre SUS-FCQ, sürdürülebilir besin seçimlerininaltında yatan faktörlerin daha detaylı araştırılmasında kullanılabilecek bir ankettir.Sürdürülebilir besin seçimlerini bireylerin cinsiyet, BKİ, Akdeniz diyetine uyum,besinlerini seçerken sağlık, etik ve doğal içeriğe önem vermesi gibi faktörler etkiler.Bunun yanında bireylerin beslenme alışkanlıkları sürdürülebilir besin seçimlerindefarklılıklara neden olmaktadır. Sürdürülebilir besin seçimlerine teşvik etmek içinAkdeniz diyetinin benimsenmesi yönünde bilimsel çalışmalara ihtiyaç vardır.Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, besin seçimi, sürdürülebilir besin seçimi, Akdeniz diyeti

This studywas planned and conducted to determine the relationship between sustainable foodchoices and adherence to the Mediterranean diet..The Turkish validity and reliabilityof the Sustainable Food Choice Questionnaire (SUS-FCQ) used in the study wasconducted. In addition, the factors affecting the food choices of individuals were alsoexamined. The research was conducted online among literate individuals living inTurkey with a mean age of 32.16±8.99 years. Considering the validity and reliabilityanalyzes of the SUS-FCQ, it was found to be very highly reliable with a Cronbach'salpha reliability coefficient of 0.961 and its construct validity was ensured(RMSEA=0.080; GFI=0.904; AGFI=0.852; CFI=0.972; χ2=285.174). Depending onall these results, the validity and reliability of SUS-FCQ is acceptable and applicableto Turkish. It was determined that the food choices of the individuals included in thestudy were mostly affected by sensory appeal, natural content and convenience,respectively; it was determined that ethical concern had the least effect (p<0.05). Whenthe TFEQ results of the individuals were examined, the conscious restraint subdimension had the highest score and emotional eating had the lowest score (p<0.05).Individuals' SUS-FCQ score was 89.35±21.8, overall sustainability sub-dimensionscore was 74.03±18.82, locality and seasonality sub-dimension score was 15.33±4.9.A statistically significant difference was found between SUS-FCQ scores according toBMI classification and gender (p<0.05). SUS-FCQ scores increased with the increasein BMI values (p<0.05). The SUS-FCQ scores of women were higher than the scoresof men (p<0.05). Statistically significant and positive correlations were determinedbetween individuals' SUS-FCQ and general sustainable sub-dimension scores andFCQ health, natural content and ethical concern sub-dimension scores (p<0.05). Astatistically significant and positive correlation was found between SUS-FCQ andMEDAS scores (p<0.05). In addition, there was a statistically significant and positivecorrelation between the SUS-FCQ sub-dimensions of general sustainability and localand seasonality and MEDAS (p<0.05). While statistically significant and positivecorrelations were determined between individuals' MEDAS scores and consumptionof milk and dairy products, fruit and vegetables, statistically significant and negativecorrelations were determined between consumption of fatty/sweet foods (p<0.05).According to the research results, SUS-FCQ is a questionnaire that can be used toinvestigate the factors underlying sustainable food choices in more detail. Sustainablefood choices are influenced by factors such as individuals' gender, BMI, compliancewith the Mediterranean diet, and giving importance to health, ethics and naturalcontent while choosing their food. In addition, the nutritional habits of individualscause differences in sustainable food choices. Scientific studies are needed towards theadoption of the Mediterranean diet to encourage sustainable food choices.Keywords: Sustainability, food choice, sustainable food choice, Mediterranean diet