Lavandula stoechas L. subsp. stoechas üzerinde biyolojik aktivite rehberli çalışmalar

Abstract

Tez kapsamında, `karabaş otu` olarak bilinen L. stoechas L. subsp. stoechas'ın halk arasında diyabet ve santral sinir sistemi rahatsızlıklarında kullanımından yola çıkılarak, etkiden sorumlu olabilecek bileşiklerin tespit edilmesi amacıyla biyoaktivite rehberli fraksiyonlama ve izolasyon çalışmaları yürütülmüştür. Bitkinin potansiyel antidiyabetik etkisine yönelik araştırmalar α-amilaz ve α-glukozidaz enzim inhibisyonu rehberli çalışmalarla gerçekleştirilmiştir. Ekstre ve ana fraksiyonlarda α-amilaz enzim inhibisyonu gözlenmemiştir. Yüksek α-glukozidaz enzim inhibisyonu gösteren fraksiyondan çeşitli kromatografik yöntemler kullanılarak iki bileşik izole edilmiş, bileşiklerin yapısı spektroskopik yöntemler yardımıyla ursolik asit ve salvianolik asit B olarak aydınlatılmıştır. Ursolik asidin güçlü α-glukozidaz enzim inhibisyonu etki gösterdiği belirlenmiştir. Bitkinin santral sinir sistemi rahatsızlıkları üzerindeki potansiyel etkisine yönelik araştırmalar, beyin kaynaklı nörotrofik faktör (BDNF) protein düzeyi tayini rehberli çalışmalarla gerçekleştirilmiştir. En yüksek BDNF protein düzeyi artışı gösteren fraksiyon üzerinde yürütülen izolasyon çalışmaları sonucunda dört bileşik izole edilmiş, yapıları luteolin 7-O-β-D-glukopiranozit, rozmarinik asit, eriodiktiyol, 1-nonadeken olarak aydınlatılmıştır. Aktif fraksiyondan izole edilen ve fraksiyonda varlığı tespit edilen maddeler üzerinde yapılan çalışmalarda en yüksek BDNF protein düzeyi artışı ursolik asit ve eriodiktiyol bileşiklerinde görülmüştür. İzole edilen saf maddelerin H2O2 kaynaklı nöronal hücre hasarına karşı nöroprotektif etki gösterdikleri belirlenmiştir. DPPH, SO, NO radikali süpürücü etkinlik, CUPRAC ve FRAP yöntemleri kullanılarak bitkinin güçlü antioksidan etkinliğe sahip olduğu tespit edilmiştir. Elde ettiğimiz sonuçlar L. stoechas subsp. stoechas'ın halk arasında diyabet ve santral sinir sistemi rahatsızlıklarında kullanımını desteklemektedir.

Lavandula stoechas L. subsp. stoechas known as `karabaş otu` is used for diabetes and central nervous system disorders. This thesis focuses on scientifically validating the traditional usage of L. stoechas subsp. stoechas in treating diabetes and CNS disorders by using bioactivity-guided fractionation and phytochemical analysis studies in order to determine the compounds behind the biological activity. Investigations on the potential antidiabetic effect of the plant were carried out with α-amylase and α-glucosidase enzyme inhibition guided studies. As a result, no inhibition of α-amylase enzyme was observed in the extracts and main fractions. Two compounds were isolated from the fraction showing high α-glucosidase enzyme inhibition, using various chromatographic methods and the structures of the compounds were elucidated as ursolic acid and salvianolic acid B by using spectroscopic methods. Ursolic acid possesses strong α-glucosidase inhibition effect. To investigate the neuroactive potential effect of L. stoechas subsp. stoechas, the bioactivity-guided fraction was used, and assessing the brain-derived neurotrophic factor (BDNF) level was used as a biological screening tool to screen for the activity. Phytochemical analysis studies were carried out on the fraction with the highest BDNF protein level increase. As a result, four compounds were isolated and their structures were determined as luteolin 7-O-β-D-glucopyranoside, rosmarinic acid, eriodictyol, 1-nonadecene. The most active compounds that have been isolated/detected from the active fraction are ursolic acid and eriodictyol. In addition, the isolated pure compounds possess neuroprotective effects against H2O2-induced neuronal cell damage. Furthermore, it was determined that L. stoechas has strong antioxidant activity by using DPPH, SO, NO radical scavenging activity, CUPRAC and FRAP methods. In conclusion, our results support the traditional usage of L. stoechas subsp. stoechas for diabetes and CNS disorders.