Türkiye'de yetişen rumex türleri üzerinde HPLC ile kemotaksonomik araştırmalar ve temel bileşen analizi

Abstract

Bu tez çalışmasında amaç, Türkiye'de doğal olarak yetişen 20 Rumex L. türünün kök, yaprak ve meyveli iç periant kısımlarının kimyasal içeriğinin karşılaştırmalı olarak belirlenmesi ve hedefli metabolomiks analiz ile temel bileşen analizinin gerçekleştirilmesi ve kemotaksonomik açıdan değerlendirilmesidir. Yapılan farklı çalışmalarda Rumex türlerinin farklı kimyasal yapılara sahip birçok bileşik taşıdıkları ve buna bağlı olarak biyolojik aktivite gösterdikleri tespit edilmiştir. Çalışılan 20 Rumex türünün kök, meyveli iç periant ve yaprak ekstrelerinin içerdiği antrakinon, naftalen ve flavonoit türevlerini ve bunların miktarlarını belirlemek üzere HPLC yöntemi kullanılmıştır. Daha önce izole ettiğimiz antrakinon, naftalen ve flavonoit türevi bileşikler ile satın alınan rein bileşiği standart olarak kullanılmıştır. Referans olarak 12 antrakinon türevi (aloe-emodin, aloin, emodin, emodin-8-O-ꞵ-gukopiranozit, fiskiyon, frangulin A, frangulin B, glukofrangulin A, glukofrangulin B, krizofanol, krizofanol-8-O-ꞵ-glukopiranozit ve rein), 1 naftalen türevi (nepodin-8-O-ꞵ-glukopiranozit) ve 9 flavonoit türevi (apigenin, astragalin, hiperozit, hispidulin, izoorientin, izoviteksin, kemferol, kersetin ve rutin) olmak üzere toplam 22 bileşik kullanılmıştır. HPLC ile tespit edilen bileşikler ve miktarları Temel Bileşen Analizi (PCA) yöntemi ile sınıflandırılmış ve kemotaksonomik açıdan değerlendirilmiştir. Rumex amanus Rech., R. caucasicus Rech., R. olympicus Boiss., ve R. tmoleus Boiss., türlerinin kimyasal içeriği ilk kez bu çalışma ile aydınlatılmıştır. Frangulin A, B ve glukofrangulin A, B ile hispidulin bileşikleri Rumex türlerinde ilk kez bu çalışmada tespit edilmiştir. Rumex türlerinin tür tayininde kolaylık sağlayacak morfolojik özellikleri detaylı olarak ilk kez bu çalışmada belirlenerek Rumex tür tayin anahtarı hazırlanmıştır.

This thesis aims to comparatively determine the chemical content of the root, leaf, and inner perianth of 20 Rumex L. species naturally grown in Turkey and perform targeted metabolomics analysis and principal component analysis and also evaluate them in terms of chemotaxonomy. In the different studies has been determined that Rumex species carry many compounds with different chemical structures and show biological activity accordingly. HPLC method was used to determine the anthraquinone, naphthalene, and flavonoid derivatives and their amounts in the root, fruit inner perianth, and leaf extracts of 20 Rumex species studied. Anthraquinone, naphthalene and flavonoid derivative compounds that we isolated previously and the purchased rein compound were used as standard. A total of 22 compounds including 12 anthraquinone derivatives (aloe-emodin, aloin, emodin, emodin-8-O-ꞵ-glucopyranoside, physcion, frangulin A and B, glucofrangulin A and B, chrysophanol, chrysophanol 8-O-ꞵ-glucopyranoside and rein), 1 naphthalene derivative (nepodin 8-O-ꞵ-glucopyranoside) and 9 flavonoid derivatives (apigenin, astragalin, hiperoside, hispidulin, isoorientin, isovitexin, kaempferol, quercetin and rutin) were used as references. Compounds detected by HPLC and their amounts were classified by Principal Component Analysis (PCA) method. The results were evaluated in terms of chemotaxonomic. The chemical composition of Rumex amanus Rech., R. caucasicus Rech., R. olympicus Boiss. and R. tmoleus Boiss., was elucidated for the first time by this study. Frangulin A, B, glucofrangulin A, B and hispidulin compounds were detected for the first time in Rumex species in this study. The morphological features of Rumex species that will facilitate species identification were determined for the first time in this study, and a Rumex species identification key was prepared.