II. Abdülhamid döneminde bir diplomat: Salih Münir Paşa

Abstract

Bu çalışmada, II. Abdülhamid döneminin önemli bir diplomatı olarak öne çıkan Salih Münir [Çorlu] Paşa (1857-1939)'nın hayatı, eserleri, diplomatik ve siyasi faaliyetleri incelenmiştir. Köklü bir aileden gelmesi ve dönemine göre iyi bir eğitim alması, onun genç yaşta Bâbıâli bürokrasisine girmesini sağlamıştır. Sultan II. Abdülhamid'e olan sadâkati sayesinde, saray merkezli idare modelinin etkin bir şahsiyeti olmuştur. Hariciye mektupçusu olduğu dönemde Ermeni Meselesiyle ilgili diplomatik girişimlerde gösterdiği başarı, onun Paris, Brüksel ve Bern sefirliği görevlerini almasını sağlamıştır. Osmanlı-Fransız diplomatik ilişkilerinin geliştirilmesinin yanında, Avrupa kamuoyundaki Türk imajını şekillendirmeye dönük faaliyetlerde bulunmuştur. Abdülhamid rejimi muhalifi Jön Türklerin denetim altına alınması da onun görevleri arasındadır.Salih Münir Paşa, Osmanlı hariciyesinde önemli bir diplomat olmasının yanında, kritik zamanlarda kendisine tevdi edilen vazifelerden dolayı, Osmanlı siyasi tarihi açısından önemli bir şahsiyettir. Bulgaristan'a karşı, Osmanlı Devleti ile Sırbistan ve Romanya arasındaki (1906-1907) ittifak girişimlerini bizzat yönetmiştir. 1908 İhtilâli sırasında, Yıldız Sarayı ile Yunanistan hükümeti arasında, `Balkan ittifakı` görüntüsü altında, ihtilâlcilere karşı gizli bir iş birliği denemesi yapmıştır. Meşrutiyetin ilânı üzerine, eski rejimin adamı olarak görülerek azledilmiştir. Gazete ve dergi yazılarının yanında, diplomasi sahasında çok kıymetli eserler bırakmış ve son dönem Osmanlı tarihinin dikkat çekici bir ismi olmuştur. Osmanlı arşivlerindeki raporlarla Salih Münir Paşa'nın sonradan yaptığı yayınlar karşılaştırılarak, Balkan ittifakının üstü örtülen yönlerine ışık tutulmuştur.Anahtar Kelimeler: Salih Münir [Çorlu] Paşa, Paris Sefiri, Ermeni Meselesi, Jön Türkler, Balkan İttifakı.

A remarkable diplomat of the Abdülhamid II period, Salih Münir [Çorlu] Pasha (1857-1939), his life, works, diplomatic and political activities were examined in this dissertation. Coming from a high-ranking family and receiving a good education for his period enabled him to be included in the Sublime Porte's bureaucratic cadre at a young age. Thanks to his loyalty to Sultan Abdülhamid II, he became an effective figure in the palace-centered administration model. The success he showed in diplomatic initiatives related to the Armenian Issue during his time as a foreign correspondent enabled him to take up his duties at the Paris, Brussels, and Bern Embassy. He carried out activities aimed at shaping the Turkish image in the European public, in addition to the development of Ottoman-French diplomatic relations. Controlling the Young Turks, who were opponents of the Abdülhamid regime, was among his duties.Salih Münir Pasha, besides being a brilliant figure in the last period of the Ottoman Foreign Office, is an important character in Ottoman political history due to the duties entrusted to him in critical times. He personally directed the Ottoman Empire's alliance attempts with Serbia and Romania (1906-1907), against Bulgaria. During the 1908 Revolution, he made a secret cooperation experiment between the Palace and the Greek government, under the guise of the `Balkan Alliance`, against the revolutionaries. Upon the proclamation of the Constitutional Monarchy, he was dismissed as a man of the old regime. In addition to his articles in newspapers and magazines, he left valuable works in the field of diplomacy and became a prominent name in the last period of Ottoman history. This study sheds light on the hidden aspects of the Balkan Alliance initiative by comparing the memoirs of Salih Münir Pasha with the official reports in the Ottoman archives.Key-Words: Salih Münir [Çorlu] Paşa, Paris Ambassador, Armenian Question, Young Turks, Balkan Alliance.