Tuhfetü'ş-Şühedâ (Giriş-dil incelemesi-metin-dizin)

Abstract

Tuhfetü'ş-Şühedâ, Muhammed bin Hacı Hasan tarafından 25 Cemaziyelahir 1107(31 Ocak 1696) tarihinde; Fuzûlî'nin Türkçe yazılan Hadikatü's-Süedâ adlı eserinin herokuyan ve dinleyenin anlaması amacıyla dil içi aktarma yoluyla konuşma diline aktarılmışeseridir. Eser, başka kaynaklardan ilavelerin yapıldığı mensur bir maktel-i Hüseyinmetnidir.XVII. yüzyılın son yıllarında kaleme alınan Tuhfetü'ş-Şühedâ'nın bilinen iki nüshasıvardır. Bunlar Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi 1382 numarada Tercüme-iRavzatü'ş-Şüheda adıyla yanlış olarak kayıtlanmış olan nüsha ve SüleymaniyeKütüphanesinde Hacı Mahmud Efendi Bölümü 4394 numarada Menākıb-ı Ehl-i Beytadıyla kayıtlı olan nüshadır. Süleymaniye Kütüphanesi nüshası, 11 varaklık sondan eksikbir nüshadır. Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesinde bulunan eldeki tek tam nüshaise 346 varaktır.Tez çalışması; 'giriş, dil incelemesi, metin, dizin' bölümlerinden oluşmaktadır. Girişbölümünde eserin tanıtımı yapılmış, eserin Hadikatü's-Süedâ ile yapılan karşılaştırmasınayer verilmiştir. Dil incelemesi bölümünde yazım özellikleri, ses bilgisi ve biçim bilgisikonuları üzerinde durulmuştur. Bu bölümde yalnızca eserde ses ve biçim bilgisibakımından metnin karakteristiği olan hususlar üzerinde durulmuştur. Metin bölümündeeldeki tek tam nüsha, çeviriyazıya aktarılmıştır. Aktarma yapılırken bağlamda sorun teşkileden kısımlar için Hadikatü's-Süedâ ile karşılaştırma yoluna gidilmiş, gerektiğindeHadikatü's-Süedâ'ya göre tamir yapılmıştır. Dizinler bölümünde ise metnin gramatikaldizini ve özel adlar dizini hazırlanmıştır.Dizin bölümünde yaklaşık 8500, Özel Adlar Dizini'nde ise yaklaşık 1300 maddebaşı bulunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Tuhfetü'ş-Şühedâ, Hadikatü's-Süedâ, maktel(ler), maktel-i Hüseyin,XVII. Osmanlı Türkçesi, dil bilgisi

Tohfa al-shuhada was translated into spoken language by Muhammad bin HajiHasan on 25 Jumādā al-Awwal 1107 (31 January 1696) by Fuzuli's work Hadiqat alSu'ada, written in Turkish, for the understanding of every reader and listener. It is a maqtalal-Husayn text in which additions were made using other works.There are two copies of Tohfa al-shuhada written in the last years of the 17thcentury. These are the copy registered with the name of translation of Rawdat al-shuhadain Konya Regional Manuscripts Library number 1382, and the copywritten under the nameof Menāqıb-ı Ahl al-Beyt at the number 4394 of Hacı Mahmud Efendi Department in theSüleymaniye Library. The copy of the Süleymaniye Library is an 11-page copy that ismissing from the end. The only complete copy in the Konya Regional Manuscripts Libraryconsists of 346 pages.Thesis; It consists of 'introduction, language review, and text index sections. In theintroduction, the work is introduced, and comparing the work with Hadiqat al-Su'ada isgiven. The language analysis section emphasizes spelling features, phonetics, andmorphology. In this section, the characteristics of the text are emphasized. Besides thegrammatical index, the proper names are created in the indexes section.There are approximately 8500 items in the Index section and approximately 1300items in the Proper Names Index.Keywords: Tohfa al-Shuhada, Hadiqat al-Su'ada, maqtals, maqtal al-Husayn, 17th centuryOttomans Turkish, grammar.