Batı Karadeniz ormanlarında farklı meşcerelerde orman altı çökelme (throughfall) ile açık alan yağış (bulk) ilişkilerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, 31 Ekim 2019 ile 1 Kasım 2020 tarihleri arasında Batı Karadeniz Bölgesinde atmosferik çökelmenin ve toprak yüklerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Bolu Aladağ örnekleme alanında yirmi üç hafta, Kastamonu Araç örnekleme alanında yirmi altı hafta ve Sinop Ayancık örnekleme alanında yirmi yedi hafta süresince tüm yağışlardan toplanan açık alan (bulk) ve orman altı (troughfall) yağış örneklerinde majör iyon konsantrasyonları ve çökelme miktarları belirlenmiş, zamansal ve mekânsal dağılım hakkında veriler elde edilmiştir. Orman altı yağış örnekleyicileri toplamda yirmi adet, açık alan örnekleyicileri de orman altı yağış toplanan alana en yakın açık alan üzerinde üç adet yağmur örnekleyicisi olacak şekilde tesis edilmiştir. Örneklerin içerdiği iyonların aylara göre farklılıkları tek yönlü ANOVA ile test edilmiştir. Açık alan yağış ile karşılaştırıldığında, ölçülen orman altı yağışta baz katyonlar bakımından (tüm meşcere tiplerinde kalsiyum ile Karaçam ve doğu kayını meşceresinde amonyum azotu hariç) önemli ölçüde daha yüksek akılar bulunması, tüm meşcere tiplerinde tepe çatısı tarafından önemli miktarda katyonun biriktirildiğini göstermiştir. Hem orman altı hem de açık alan yağış pH düzeyleri yüksek olup zayıf asit veya nötr karakterde belirlenmiştir. Ölçüm periyodu boyunca tüm meşcerelerde yağış sularının ortalama elektriksel iletkenlik değerlerinin 250 µS cm-1 'in altında ve düşük tuzlu sular sınıfında oldukları görülmüştür. Sülfat sülfürü ve klorür çökelme akıları O.A.Y. ve A.A.Y. örneklerinde üç istasyonda da en yüksek değerlerde görülmüştür. Katyonlarda, kalsiyum ve potasyum çökelme akıları O.A.Y. örneklerinde yüksek düzeylerdebulunurken, A.A.Y. örneklerinde, Aladağ'da kalsiyum ve potasyum, Araç'ta kalsiyum ve amonyum azotu ve Ayancık'ta kalsiyum ve sodyum çökelme akıları en yüksek düzeylerde gözlemlenmiştir.ANAHTAR KELİMELER: Toplam Çökelme, Anyon, Katyon, Orman Altı Çökelme, Elektriksel İletkenlik

This study was carried out to determine atmospheric precipitation and soil loads in the Western Black Sea Region between 31 October 2019 and 1 November 2020. Bulk and troughfall samples were collected during 23 weeks in Uludağ fir stand ofBolu, 26 weeks in the black pine stand of Araç (Kastamonu), and 27 weeks in the oriental beech stand of Ayancık (Sinop). Collected samples were analyzed for the major cations and anions and their fluxes in throughfall and rainfall events were determined. The pH and the electrical conductivities of the precipitation samples were determined, and monthly and seasonal differences were examined. Throughfall samplers were established as twenty in total and bulk samplers as threerain samplers on the open area closest to the throughfall precipitation collection area. Monthly changes in the ionic compositions were tested by using One-way ANOVA. Significantly higher fluxes were determined for all the base cations introughfall samples compared to bulk samples. Compared to bulk precipitation, significantly higher fluxes of base cations were found in measured throughfall precipitation samples (except calcium in all stand types and ammonium nitrogen inLarch and eastern beech stands) indicating that significant amounts of cations were deposited by the canopy in all stand types. Both throughfall and bulk precipitation pH levels showed weak acid or neutral characters. It was observed that the average electrical conductivity values of the precipitation waters in all stands during the measurement period were below 250 µS cm-1 belonging to the low saline water class. Sulfate sulfide and chloride precipitation fluxes were the highest in throughfall and bulk samples at all three stations. In cations, calcium and potassium precipitation fluxes were found at high levels in throughfall samples, while calcium and potassium precipitation fluxes were observed at the highest levels in Aladağ, calcium and ammonium nitrogen in Araç, and calcium and sodium precipitation fluxes in Ayancık.KEYWORDS: Bulk Precipitation, Anion, Cation, Troughfall, Electrical Conductivity