Arnavut milliyetçiliği ve Derviş Hima (İbrahim Naci)

Abstract

18. yüzyıl sonlarında Fransız İhtilâli ile birlikte ortaya çıkan milliyetçilik akımı, Napolyon'un gerçekleştirdiği seferler sonucu tüm Avrupa'yı kısa bir süre içerisinde etkisi altına almıştır. Aynı süreçte Balkan coğrafyasında yaşayan halklar, idari mekanizmada meydana gelen bozulmalar sebebiyle yerel yönetimlere karşı isyan hareketlerine başlamışlar ve bu durum 19. yüzyılın başlarında Hıristiyan Balkan halkları tarafından ulusal bağımsızlık hareketine dönüşmüştür. Ulus-devlet kurma mücadelesine girişen Balkan halklarından Yunanlar, Sırplar, Rumenler, Karadağlılar ve Bulgarlar sırasıyla bağımsızlıklarını elde ederken, heterojen bir yapıya sahip Arnavutlar arasında ise ulusal bağımsızlık fikri daha geç bir tarihte ortaya çıkmıştır. Yüzyıllar boyu imparatorluğun hem devlet idaresinde hem de askeri kanadında önemli görevler üstlenen çoğunluğu Müslüman Arnavut halkı, 19. yüzyılın son çeyreğinde ulusal harekete katılmış ve 1912 yılında bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı Devleti'nden ayrılan son Balkan milleti olmuştur.Arnavutlar arasında bağımsızlık fikrinin oluşmasında bilhassa aydın kesim ve yurtdışında yaşayan Arnavutlar etkili olmuş, gerek yaptıkları yayın çalışmaları gerekse yürüttükleri propaganda faaliyetleriyle halk arasında örgütlenmeyi sağlamışlardır. Bu süreçte yürüttüğü faaliyetler ve çetelerin kurulmasında üstlendiği kilit rolle, Arnavut ulusal hareketinin gelişmesini sağlayan en önemli isimlerden biri şüphesiz ki İbrahim Temo'nun yakın dostu Derviş Hima (İbrahim Naci) olmuştur. Kalemi kuvvetli olan Derviş Hima, hareketin seyrine ilk etapta yayınladığı yazı, bildiri, gazete, dergi ve broşür gibi yayın faaliyetleri ile destek vermiş, sonraki süreçte ise silahlı çetelerin kurulmasında aktif bir görev üstlenmiştir. Bu çalışmada Arnavut milli hareketinin gelişimi ve Arnavut milliyetçisi Derviş Hima'nın ulusal hareketin gelişim sürecine katkısı arşiv kaynakları, süreli yayınlar, ilgili telif çalışmaları ve biyografi eserleri temel alınarak incelenmiştir. Çalışma neticesinde, Arnavut ulusal hareketinin ortaya çıkışı ve tarihsel gelişimi tüm detaylarıyla ortaya konulurken, Derviş Hima'nın sürece katkısı yayınladığı eserler ve yürüttüğü çalışmalar vasıtasıyla arşiv kaynaklarına dayandırılarak değerlendirilmiştir. Radikal bir Arnavut milliyetçisi olan Hima'nın düşünce yapısının tam manasıyla anlaşılması için kaleme aldığı bazı bildiri ve yazılar tam metin olarak sunulmuştur.

The nationalist movement that emerged with the French Revolution at the end of the 18th century, influenced the whole of Europe in a short time as a result of Napoleon's campaigns. In the same period, the people living in the Balkan geography started to rebel against the local governments due to the deterioration in the administrative mechanism. This situation turned into a national indipendence movement by the Christian Balkan's people at the beginning of the 19th century. While the Greeks, Serbs, Romanians, Montenegrins and Bulgarians from the Balkan peoples, who entered the struggle to establish a nation-state, obtained their independence; among the Albanians, who have a heterogeneous character, the idea of national independence developed at a later date. The predominantly Muslim Albanian people, who played important roles in both the state administration and the military field of the empire for centuries, joined the national movement in the last quarter of the 19th century and declared their independence in 1912 and became the last Balkan nation to leave the Ottoman empire.In the formation of the idea of independence among the Albanians, especially the intelligentsia and citizens living abroad were influential. They organized the people with their broadcasting activities and propaganda activities. In this process, Dervish Hima (Ibrahim Naci), a close friend of Ibrahim Temo, became one of the most important names that helped the development of the Albanian national movement, with his activities and the key role he played in the establishment of the gangs. Dervish Hima, who writes well, initially supported the movement with publications such as articles, statements, newspapers, magazines and brochures. In the following period, he took an active role in the establishment of armed gangs.In this study, the development of the Albanian national movement and the contribution of the Albanian nationalist Dervish Hima to the development process of the national movement has been examined on the basis of archival sources, periodical publications, related research studies and biographical works. As a result of study, the emergence and historical development of the Albanian national movement was revealed in all details, and Dervish Hima's contribution to the process was evaluated based on archival sources. In order to understand Hima's thoughts, some of his articles and works are presented as full text.