Yaşar Kemal'in `Teneke` adlı romanında niteleme sıfatları

Abstract

Bu çalışmada Türk Edebiyatının önemli yazarlarından Yaşar Kemal'in `Teneke` adlı romanında geçen niteleme sıfatları incelenmiştir. Giriş kısmında çalışmanın amacı, kapsamı ve hedefi ele alınmıştır.Araştırmada `Teneke` adlı roman incelenmiş olup toplam 1292 niteleme sıfatı belirlenmiştir. Bu sıfatlar; algısal, kullanım, yapısal, sözcük öbeği, kaynak dil ve ekler halinde olmak üzere altı temel başlık altında incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar, tablolar ve grafiklerle verilerek bir değerlendirme yapılmıştır. Ayrıca eşdizimlilik kategorisinde de bir bölüm açılarak bu alanda çalışma yapılmıştır. Tek başına kullanışlı ve güvenilir olduğu düşünülen eşdizimlilikte anlam temelli yaklaşıma göre sıfatlar incelenmiştir. İncelediğimiz 1292 niteleme sıfatı algı bakımından zihinsel (768), görsel (284), zihinsel/görsel (182), zihinsel/işitsel (17), işitsel (17), görsel/dokunsal (8), dokunsal (5), işitsel/görsel (5), zihinsel/dokunsal (3), zihinsel/kokusal (1), tatsal (1), dokunsal/kokusal (1) olarak tespit edilmiştir. Kullanım bakımından incelemede gerçek (835), üst (457) kullanım tespit edilmiştir. Yapısal incelemede sözcük öbeği (417), türemiş (415), basit (413), birleşik (32), pekiştirme (15) şeklinde bir sıralama ile karşılaşılır. Sözcük öbeklerinde sıfat eylem öbeği (176), isim tamlaması (60), sıfat tamlaması (57), kısaltma öbeği (54), edat öbeği (39), ikileme (31) olmak üzere toplamda 417 tane veriye ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Niteleme Sıfatları, Sözcük Türleri, Yaşar Kemal, Teneke, Eşdizimlilik

In this study, the descriptive adjectives in the novel `Teneke` by Yaşar Kemal, who is one of the important writers of Turkish Literature, were analysed. In the introduction part, the purpose, scope and aim of the study were discussed. In the study, the novel `Teneke` was analysed and a total of 1292 descriptive adjectives were determined. These adjectives were analysed under six main headings as perceptual, practical, structural, phrase, source language and suffixes. An evaluation was made by giving the obtained results with tables and graphics. In addition, a separate section was opened in the collocation category and a study was conducted in this area. Adjectives that are thought to be useful and reliable on its own,were examined according to the meaning-based approach in collocation.The 1292 qualifying adjectives that we analysed were detected in terms of perception as mental (768), visual (284), mental/visual (182), mental/auditory (17), auditory (17), visual/tactile (8), tactile (5), auditory/visual (5), mental/tactile (3), mental/smell (1), gustatory (1), tactile/smell (1). In terms of usage, real (835) and upper (457) usage were determined in the analysation. In the structural analysis, a sequence of phrases (417), derived (415), simple (413), compound (32), and intensifying (15) was encountered. A total of 417 data were obtained, including adjective verb phrase (176), noun phrase (60), adjective phrase (57), abbreviation phrase (54), preposition phrase (39), reduplication (31).Keywords: Descritive Adjectives, Word Types, Yaşar Kemal, Teneke, Collocation