Karışık dilli Kur'an tefsiri söz varlığının kavram alanları

Abstract

Türk dilinin tarihsel gelişimi içerisinde söz varlığı çalışmaları, sözlükçülük geleneği, önemli yer tutmaktadır. Divânu Lugâti't-Türk ile başlayan sözlük, söz varlığı çalışmaları, kavram alanı sözlüklerinde ve çalışmalarında olduğu gibi, zamanla dilin ve toplumun ihtiyaçlarına göre çeşitlenme ve değişim göstermiştir. Çok eski çağlardan beri çeşitli dillerde kavram alanlarına göre hazırlanan sözlükçe ve sözlükler, Türk dilinde zaman zaman kesintiye uğrasa da son yıllarda yapılan çalışmalarla birlikte yine artma eğilimindedir. Kavram alanı ve sözlükleri ile ilgili çalışmalar, uzun yıllardan beri devam etmesine rağmen hâlâ Türk diline ait bir kavram alanı sözlüğü olmamasından hareketle, alandaki eksikliğe bir katkı sağlamak amacıyla Türk dilinde önemli bir yer tutan Karışık Dilli Kur'an Tefsiri'ne dair bir kavram alanı çalışması yapılmıştır. Mehmet Vefa Nalbant'ın Karışık Dilli Kur'an Tefsiri adlı neşrinde ele alınan Kıpçak, Çağatay ve Oğuz lehçeleriyle yazılan Kur'an tefsirinin söz varlığı ile dönemin dili, sosyal ve kültürel hayatı, yaşam tarzı yansıtılmaya çalışılmıştır.Tez; kavram, kavram alanı ve sözlükleri hakkında verilen bilgilerden sonra, Karışık Dilli Kur'an Tefsiri (Çağatay, Oğuz ve Kıpçak Lehçeleriyle) adlı kitabın söz varlığından yararlanılarak oluşturulan kavram alanlarına dair sınıflandırma ve dizin kısmından oluşmaktadır.Çağatay, Oğuz ve Kıpçak Türkçelerinin etkisi altında yazılan bu tefsirin yayımlandığı, adı geçen kitaptaki söz varlığının kavram alanları, tezin temelini oluşturmaktadır. Belirtilen çalışmada geçen 3500 civarı sözün kavram alanları belirlenerek oluşturulan sözlük ile Türk dilinin söz varlığı çalışmalarına katkıda bulunulmaya çalışılmıştır.

Vocabulary studies and lexicography tradition have an important place in the historical development of the Turkish language. The dictionary, which started with Divânu Lugâti't-Türk, has diversified and changed over time according to the needs of the language and society, as in the vocabulary studies, conceptual field dictionaries and studies. Although dictionaries and dictionaries have been prepared according to conceptual fields in various languages since ancient times, they tend to increase with the studies carried out in recent years, although they are interrupted from time to time in the Turkish language.Although the studies on the concept field and dictionaries have been going on for many years, a concept field study has been carried out on the Mixed Language Qur'an Commentary, which has an important place in the Turkish language, in order to contribute to the deficiency in the field, considering that there is still no concept field dictionary of the Turkish language. The language, social and cultural life and lifestyle of the period were tried to be reflected with the vocabulary of the Qur'anic commentary written in the Kipchak, Chagatai and Oghuz dialects, which was discussed in Mehmet Vefa Nalbant's Mixed Language Qur'an Commentary.Thesis; After the information given about the concept, concept area and dictionaries, it consists of the classification and index part of the concept areas created by using the vocabulary of the book called Mixed Language Qur'an Tafsiri (With Chagatay, Oghuz and Kipchak Dialects).The conceptual fields of the vocabulary in the Mixed Language Qur'an Commentary, which was written under the influence of Chagatai, Oghuz and Kipchak Turkish, form the basis of the thesis. It has been tried to contribute to the vocabulary studies with the dictionary created by determining the concept area of around 3500 words in the mentioned study.