Boşanma davası süren çiftlerin ruh sağlığı sorunları ve yaşam kalitesi düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Ülkemizde boşanma davalarının hukuki yönleri ve özellikleriyle ilgili bilgi birikimi ve tartışmalar olsa da, çiftlerin süreç içindeki deneyimlerine dair yeterli araştırma yapılmadığı görülmektedir. Bu eksiklikten yola çıkarak bu tez çalışmasında, boşanma davası süreci bir kesit olarak belirlenmiştir. Amaç, çiftlerin depresyon, kaygı, benlik saygısı ve yaşam kalitesi düzeylerini belirlemek, çiftlerin sosyo-demografik, evlilik, boşanma durumu, ve boşanma davası özellikleri (özellikle dava türü) bakımından depresyon, kaygı, benlik saygısı ve yaşam kalitesi düzeyinin farklılık gösterip göstermediğini saptamak, çiftlerin depresyon, kaygı, benlik saygısı ve yaşam kalitesi düzeylerini, boşanmadan sonra yaşam koşullarının daha fazla sorun yaratacağı beklentisinin olduğu durumlar açısından incelemektir. İstanbul 2. Aile Mahkemesi'nde anlaşmalı boşanma davası olan 50 çift ve çekişmeli boşanma davası olan 50 çift olmak üzere 100 çift (200 kişi) gönüllülük esasına dayanılarak araştırmaya katılım sağlamıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan bir görüşme formu, Beck Depresyon Ölçeği, Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri, Spielberger Durumluk Kaygı Envanteri ve Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Formu Türkçe Versiyonu kullanılmıştır. Elde edilen veriler `SPSS 22` istatistik yazılımı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde; korelasyon, parametrik ve parametrik olmayan testler kullanılmıştır. Katılımcıların depresyon, benlik saygısı, kaygı ve yaşam kalitesi puan ortalamalarına bakıldığında, en çok depresyondan muzdarip oldukları görülmektedir. Ölçek puanları ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki olmadığı, bazı ölçek puanlarıyla diğer sosyo-demografik özellikler arasında anlamlı bir ilişki olduğu, bazı ölçek puanlarıyla evlilik özellikleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Boşanma olgusu ve boşanma davası özelliklerine bakıldığında; ölçek puanları ile dava türü arasında anlamlı bir ilişki olduğu, çekişmeli boşanma davası olanların anlaşmalı boşanma davası olanlara göre depresyon ve kaygı düzeyinin yüksek, benlik saygısı ve yaşam kalitesi düzeyinin düşük olduğu, bazı ölçek puanlarıyla diğer boşanma olgusu/davası özellikleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Boşanma sonrasına dair kaygı duyulan konulara bakıldığında; bazı ölçek puanları ile alışkanlıklar, aile baskısı ve maddi konuda kaygı duyma arasında anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, boşanma davası süren çiftlerin ruh sağlığı, benlik saygısı ve yaşam kalitesini etkileyen sosyo-demografik özellikler, evlilik özellikleri, boşanma özellikleri ve boşanma sonrasına dair kaygıların neler olduğu saptanmıştır.

Although there has been a debate over the legal aspects and characteristics of divorce cases, there is not enough research about the experiences of couples in the process. Based on this deficiency, this dissertation has determined divorce process as a cross-section. The aim was to determine the levels of depression, anxiety, self-esteem and quality of life among the couples, determine whether couples' depression, anxiety, self-esteem and quality of life levels differed in terms of socio-demographic, marital status, divorce status, and divorce case characteristics (especially the type of case), to investigate the depression, anxiety, self-esteem and quality of life of the couples in terms of situations where life expectancy will create more problems after divorce. 100 couples (200 person), including 50 couples who have consensual divorce proceedings and 50 couples who have contested divorce proceedings at the İstanbul 2nd Family Court, participated in the study on a voluntary basis. An interview form prepared by the researcher, Beck Depression Inventory, Coopersmith Self-Esteem Inventory, Spielberger State Anxiety Inventory and The World Health Organization Quality of Life Instrument Short Form Turkish version were used. The data obtained were analyzed with `SPSS 22` statistical software. In the analysis of the data, correlation, parametric and nonparametric tests were used. When the mean scores of depression, self-esteem, anxiety and quality of life of the participants were examined, it was seen that they were stricken by depression most. There was no significant relationship between the scale scores and gender, there was a significant relationship between some scale scores and other socio-demographic characteristics, and there was a significant relationship between some scale scores and marital characteristics. There was a significant relationship between the scale scores and the type of case, while those with contested divorce cases had higher levels of depression and anxiety, low self-esteem and quality of life compared to those with consensual divorce cases; there was a significant relationship between some scale scores and other divorce case/case characteristics. Considering the issues of concern after the divorce; it was found that there was a significant relationship between some scale scores and worry about losing habits, worries about family pressure and worries about financial concerns. As a result, which socio-demographic characteristics, marital characteristics, divorce characteristics and post-divorce concerns affect the mental health, self-esteem and quality of life of the couples who are filed for divorce were determined.