CBS ve uzaktan algılama kullanılarak çok kriterli karar analizi yöntemi ile Malatya ilinin heyelana duyarlı alanlarının belirlenmesi

Abstract

Uzaktan Algılama (UA) teknikleri ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı analiz yöntemleri kullanılarak Malatya ili için heyelan risk bölgeleri oluşturulmuştur. Heyelanlardan olumsuz etkilenen bölgelerde yapılacak planlama çalışmalarında, heyelanların oluşabileceği yerleri gösteren risk haritaları, heyelanın hasarlarını azaltmak için önemli katkı sunmaktadır.Duyarlılık haritası oluşumunda, Coğrafi Bilgi Sistemleri programlarından olan Quantum-GIS 3.6 programı ile CBS tabanlı Çok Kriterli Karar Analizi (ÇKKA) yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntem ile çalışma alanında kullanılan katmanların/parametrelerin (Eğim, Bakı, Litoloji, NDVI, Yükseklik, Toprak ve Topoğrafik Islaklık İndeksi) analizleri yapılmıştır. Kullanılan katmanlar 0-255 aralığında normalleştirilmiştir. Katmanların kriter ağırlıkları, Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile tespit edilmiştir. Verilerin bir araya getirilmesinde Ağırlıklı Doğrusal Birleştirme metodu kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan kriterler kendi içerisinde önemlilik derecelerine göre sınıflandırılarak çok yüksek, yüksek, orta, düşük ve çok düşük olmak üzere, 5 farklı dereceye ayrılarak heyelan duyarlılık haritası oluşturulmuştur.Sonuç haritasına göre çalışma sahası; % 10,09 çok az, % 19 az, % 37,9 orta, % 21 yüksek, % 11,76 oranında ise çok yüksek heyelan duyarlılık oranına sahiptir. Oluşturulan duyarlılık haritası ile muhtemel heyelan tehlikesinden dolayı zarar görecek ve olası tehlike oluşturabilecek alanlar belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen bulgularla; tüm paydaş kurumların (belediye, valilik, kara yolları vb.) önlem alması ve yatırımlarını tehlike riskinin az olduğu bölgelere göre planlaması oluşabilecek can ve mal kayıplarını önemli ölçüde azaltacaktır.

Remote Sensing (RS) techniques and Geographical Information Systems (GIS) based analysis methods have been established for landslide risk zones in Malatya. In the planning works to be carried out in the areas affected by landslides, sensitivity maps showing where landslides may occur can contribute significantly to reducing landslide losses.In the formation of sensitivity map, GIS-based Multi-Criteria Decision Analysis (GLCA) method was used with the Quantum-GIS 3.6 program, which is one of the GIS programs. The analysis of the layers / parameters (Slope, Bakı, Lithology, NDVI, Elevation, Topographical and Topographical Wetness Index) used in the study area with this method were performed. The relative significance of the parameters was determined by Analytic Hierarchy Method. Weighted Linear Merge method was used to gather the data. Criteria used in the study were sorted according to their degree of importance and they were divided into 5 different degrees with a very high, high, medium, low and very low landslide susceptibility map.According to the result map, the examination area; 10,09 % have very little, 19,00 % have a low, 37,9 % have a moderate, 21,47 % have a high and 11,76 % have a very high landslide susceptibility. With the help of the susceptibility map produced, it was determined the road routes that could be damaged or become unusable in the possible landslides. As a result of the findings; taking measures or producing alternative routes to these routes will significantly reduce future life and property losses.