Harem-i Hümayun'da müzik

Abstract

Osmanlı sarayı, devletin yönetim merkezi olmasının yanında kölelerin ve devşirme sistemiyle seçilenlerin en iyi hocalardan en iyi eğitimi aldıkları bir eğitim kurumu olma özelliğine sahiptir. Bu eğitim, Harem ve Enderun adı verilen birimlerde süregelmiştir. Harem, kadınların; Enderun ise, erkeklerin eğitiminin verildiği yerdir. Bu iki eğitim birimi, teşkilat yapısı açısından benzerliklere sahiptir. Dolayısıyla Harem-i Hümayun kavramı da esasen hem Harem'i hem de Enderun'u kapsamaktadır. Verilen eğitim kapsamında Türk müziği önemli bir yere sahip olmuştur. Bu yüzden çalışmanın odak noktasını da, Harem-i Hümayun'daki müzik eğitimi ve etkinlikleri oluşturmaktadır.Bu doğrultuda, çalışmada XVI-XVIII. yüzyıllar arasında Harem-i Hümayun'da yaşayan padişahların, sultanların, cariyelerin, iç oğlanlarının, hocaların müzikle iştigalleri, aldıkları/verdikleri müzik eğitimleri, gerçekleştirilen müzik etkinliklerindeki rollerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmanın bu bakış açısıyla yapılan ilk çalışma olması, müzik tarihine ve icraya katkı sağlaması ve bu alanda çalışan araştırmacılara da faydalı olması bakımından önemli görülmektedir.Nitel araştırma yöntemi ve tarama modeli kullanılarak hazırlanan bu çalışmada, doküman incelemesi, literatür taraması ve arşiv taraması veri toplama teknikleri kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini XVI.-XVIII. yüzyıllar arasında Harem-i Hümayun'da gerçekleştirilen müzik faaliyetleri oluşturmaktadır. Elde edilecek verilerin tamamı üzerinde çalışıldığından ayrıca bir örneklem kümesi belirlenmemiştir.Osmanlı/Türk müziği geleneği içerisinde sarayın, padişahların belirleyici bir rol oynadıkları, saray halkının da yaşanan bütün gelişmelerden doğrudan etkilendikleri, sarayda eğitim özellikle de Türk müziği eğitimi söz konusu olduğunda her türlü imkânın padişahlar tarafından sağlandığı bu yüzden de Osmanlı'daki en iyi müzik eğitiminin ve etkinliklerinin Harem-i Hümayun'da gerçekleştirildiği sonucuna ulaşılmıştır.

The Ottoman court, along with being the administrative center of the empire, had the characteristic of being an educational institution where slaves and those selected through the recruitment system received the finest education from the best teachers. This training had continued in the parts of the court called the Harem and the Enderun. While women were educated in the Harem, men were educated in the Enderun. These two education units had similarities in terms of their organizational structure. Therefore, the term of Harem-i Hümayun basically comprises both the Harem and the Enderun. Within the scope of the education given, Turkish music had an important place. Thus, the focus of this study is the music education and activities in the Harem-i Hümayun. Consequently, the study aims to present the musical engagements of the Ottoman rulers, sultans, concubines, pages, inner boys, teachers, living in the Harem-i Hümayun between the 16th and 18th centuries, as well as the music education they received and gave, and their role in the conducted music activities. The study is deemed to be important since it is the first study to be concluded from this perspective, contributes to the history of music and performance, and will be valuable to researchers studying in this field. The study which was prepared by using qualitative research method and survey model utilized document review, literature review and archival research, as well as data collection techniques. The music activities conducted in the Harem-i Humayun between the 16th and 18th centuries constitutes the extent of this study. A separate sample set has not been designated since all the data to be obtained has been studied. This study concludes that the Ottoman rulers played a determining role within the tradition of Ottoman/Turkish music, the people of the court were directly affected by all the developments that took place, the Ottoman rulers provided all kinds of opportunities for the education in the court, especially when it came to education of Turkish music, therefore the finest music education and activities in the Ottoman Empire were held in the Harem-i Hümayun.