Kudüs'te Osmanlı idaresi (1808-1874)

Abstract

Kudüs, çağlar boyunca korumayı başardığı çok kültürlü, birden fazla ırk ve din içeren kimliği nedeniyle uluslararası jeopolitikte seçkin bir konuma sahiptir. Geçmişi incelemenin asıl amacı dünü ve bugünü doğru anlamaktır, 19. yüzyıl Kudüs'ün bugünkü durumunu belir-leyen en etkili dönemlerden biridir. Bu doğrultuda söz konusu dönemin incelenmesi önem arz etmektedir. İlgili zaman diliminin kapsamlı ve bütünleşik bir resmini çizmek için çeşitli birincil ve ikincil kaynaklara dayalı bilimsel bir çalışma hazırlamak tarafımızca uygun görül-müştür. Kudüs, Osmanlı egemenliğinde daha önce yaşamadığı bir istikrar dönemine tanık ol-muştur. Kent ve çevresi dini ve siyasi bakımlardan Osmanlı padişahlarının dikkatini çekmiş-tir. Genel olarak Osmanlı İmparatorluğu özel olarak Kudüs tarihinin en hassas dönemlerinden birini ele alan çalışmamızın sınırlarını şu şekilde ifade etmek mümkündür: Çalışmamız Sultan II. Mahmut'un Osmanlı tahtına geçtiği, Kudüs'te Kıyamet Kilisesi'ndeki yangın ve Yeniçeri isyanı gibi büyük olayların yaşandığı 1808 yılıyla başlamaktadır. Kudüs Livası'nın Kudüs Mutasarrıflığına dönüştürüldüğü 1874 yılında bitmektedir. Bu iki tarih arasında farklı özellik-lere sahip 3 tarihsel dönem vardır. 1808-1831 arası dönem Kudüs'te geleneksel yönetim aşaması anlamındayken, 1831-1840 arasındaki Mehmet Ali Paşa'nın egemenliği dönemi, merkezileşmeye yönelik tedbirlerle bir geçiş evresini temsil etmiştir. Onun ardından Ku-düs'ün modern temeller üzerine inşa edildiği, her alanda bir kalkınmaya tanık olunan, yöne-timi ve prosedürleri açısından bambaşka bir dönem olan Tanzimat dönemi ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, söz konusu üç aşamada devlet idaresinin politikalarını ve topluma etkile-rini karşılaştırarak, idari, sosyal, ekonomik ve bilimsel sonuçlar üzerinden üç dönemde mey-dana gelen değişimleri ve olayları değerlendirme gayesine yönelik olarak hazırlanmıştır.

Jerusalem occupies a distinguished position in international geopolitics, due to its multicultural, multi-ethnic and multi-religious identity, that it has been able to preserve thro-ughout the ages. And since the main purpose of studying the past is to understand the present, and since the nineteenth century was the most influential era in shaping the present of Jerusa-lem, the goal was to prepare a scientific study based on various primary and secondary sour-ces, in an attempt to paint a comprehensive and integrated picture of the period on which the study focused.During the Ottoman era, Jerusalem witnessed a period of stability that it had not enjo-yed before, and it received the attention of the Ottoman sultans in various fields. The study dealt with one of the most sensitive periods in the history of the Ottoman Empire in general and Jerusalem, in particular, and this period begins with 1808 AD, the year in which Sultan Mahmud II assumed the throne of the state; in addition, this year witnessed major events in Jerusalem such as the fire of the Church of the Nativity and the rebellion of the Janissaries. It extends to 1874, the year in which the Jerusalem Brigade was transformed into a Mutasarrifi-ya. And between these two dates there were three historical periods with different characteris-tics. While the period between 1808-1831 CE represented the stage of the traditional admi-nistration in Jerusalem, the period of Muhammad Ali Pasha's rule from 1831-1840 CE repre-sented a transitional phase through the measures it contained towards centralization. Then came the Tanzimat period, as a completely different period in the form of its management and procedures, during which Jerusalem witnessed a renaissance in all fields, built its modern foundations.This study sought to address the changes and events that occurred during the afore-mentioned three periods, from its administrative, social, economic and scientific response, by comparing the state policy and its effects in each of the three mentioned stages.