Ahmet Hamdi Tanpınar'ın romanlarında insan

Abstract

Tanpınar için bir romanın olmazsa olmazı `insan`dır. Hakiki bir Türk romanının yazılamamasının temel sebebini `insan` kavramı etrafında açıklayan sanatkâr; romanlarında insanı bütün hâlinde ele alıp aktarmaya çalışır. Sanatkârın romanlarında yer verdiği insan ruhu, insan hayatı, insanın talih karşısındaki duruşu, ölümlü bir varlık olarak insanın ebediyet arzusu, insan ve cemiyet ilişkisi, kendini gerçekleştirme, insanın tarih, sanat ve kültürle iç içeliği, insanın varlığını ve kâinattaki yerini anlamlandırma çabası, eski ve yeni çatışması arasındaki insanın durumu, kadın erkek ilişkileri ve insanın mesuliyeti gibi konular; Tanpınar'ın insanı anlama ve anlamlandırma çabalarının göstergesidir. Çalışmanın gayesi, Tanpınar romanlarındaki insan kadrosunu bütün yönleriyle gözler önüne sermek ve anlaşılır kılmaktır. Bu amaçla ilk olarak Mahur Beste, Sahnenin Dışındakiler, Huzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü ve Aydaki Kadın romanlarındaki insan kadrosu tespit edildi. Daha sonra ise şahısların birbirleriyle olan ilişkileri, üretkenlikleri, hayat karşısındaki idealist tavırları, arzuları, zarafetleri, entelektüellikleri, iradesizlikleri, özgür olamayışları, hodbinlikleri, eğlence düşkünlükleri, melankolileri ve nihilist yapıp etmeleri; felsefe, psikoloji, sosyoloji ve antropoloji bilim dallarına ait kaynakların ve Tanpınar külliyatı üzerine hazırlanan çalışmaların yol göstericiliğinde analiz edilmeye çalışıldı.

For Tanpınar, the most important element of a novel is `human`. The artist, who explained the main reason why a genuine Turkish novel could not be written, around the concept of `human`; In his novels, he tries to convey the human being as a whole. In his novels, the artist writes `human spirit`, `human life`, `human's stance against luck`, `human's desire for eternity as a mortal being`, `human and society relationship`, `self-realization`, `human's inner relationship with history, art and culture`. It includes topics such as `the effort to make sense of human's existence and place in the universe`, `the state of human between the old and the new conflict`, `man-woman relations` and `human's responsibility`. This is an indication of Tanpınar's efforts to understand and make sense of human. The aim of the study is to reveal all aspects of the human staff in Tanpınar's novels and to make them understandable. For this purpose, first of all, the human cast in the novels Mahur Beste, Sahnenin Dışındakiler, Huzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü and Aydaki Kadın were determined. Then, the relations of individuals with each other, their productivity, their idealistic attitudes towards life, their desires, their grace, their intellectualism, their lack of will, their lack of freedom, their selfishness, their fondness for fun, their melancholy and their nihilistic behavior; It has been tried to be analyzed under the guidance of the sources of philosophy, psychology, sociology and anthropology and the studies prepared on the Tanpınar corpus.