Bir toplumsal bellek nesnesi olarak batıl ve paranormal temsiller

Abstract

Toplumun maddi ve manevi bütünlüğünden doğan ve yüzyıllar boyunca biriktirilmişdavranış, inanış, yaşayış biçimlerinden beslenerek oluşan toplumsal bellek, içinden geldiğitoplumun kimliğini yansıtmaktadır. Gelenek, göreneklerin şekillendiriciliğinde, kolektifeözgü hatırlama ve unutma süreçleri neticesinde aktarılan toplumsal belleğin kalıcılığı,toplumsal belleğin nesnesi olan 'şey'in toplum üzerinde bıraktığı etki ve bu etkinin yarattığıtekrar edilme sıklığına bağlıdır. Günlük yaşamlarımızda bilinçli ya da bilinçsiz, sayısız kerelertekrar edilen ve tazeliği korunarak aktarımı sağlanan o 'şey'lerden biri de batıl ve paranormalinançlar, davranışlardır. Bu çalışma, toplumsal bellek kavramının muhtevasını, günlük hayattamakro ve mikro boyutlarda pek çok yansıması ile iç içe yaşadığımız bir gerçeklik olan batılve paranormal inanç, davranış örüntüleri üzerinden açıklamayı amaçlamaktadır. Nicelaraştırma yöntemine göre tasarlanan bu araştırmada, genel tarama tekniği kullanılmıştır. 1600kişilik katılımcı grubundan elde edilen veriler; cinsiyet, yaş, eğitim durumu, meslek grubu,gelir düzeyi, aile yapısı, yaşam alanı değişkenleri ve inanç-davranış bağıntısı üzerindenincelenmiştir. Bulgular batıl ve paranormal temsiller bağlamında, kadınların eğilim veyönelimlerinin erkeklere göre daha yoğun olduğunu; yaş grupları özelinde ise genç bireylerdesöz konusu inanış/davranış örüntülerinin yaşlılara nazaran daha fazla görüldüğü sonucunuortaya çıkarmıştır. Eğitim düzeyi görece daha yüksek bireylerde batıl ve paranormal temsilleredair ilginin artış eğiliminden ve meslek grupları bağlamında ise Sosyal Bilimler alanında yeralan kimselerde söz konusu inanış ve davranış şemalarının daha belirgin bir şekilde kendinigösterdiğinden bahsetmek mümkündür. Aile yapısı değişkeni özelinde, ebeveynlerin eğitimdüzeyinin yükselmesiyle batıl/paranormal inanç ve davranışlara ilişkin eğilimin azaldığınaişaret eden neticeler elde edilmiştir. Ailesini 'geleneksel' olarak tanımlamayı daha doğru bulankatılımcılar ile ailesini 'modern' olarak tanımlamayı daha doğru bulan katılımcılar arasındaise kayda değer bir ilişkinin ortaya çıkmamasının yanında; modern tanımlaması yapankatılımcıların ebeveyn eğitim düzeylerinin daha yüksek olduğu da dikkat çekmiştir. YaşamAlanı değişkeni kapsamında, Türkiye'nin Doğusuna gidildikçe batıl ve paranormal temsilleredair eğilim düzeyinin arttığı; yerleşim birimi (köy, kasaba, şehir vb.) bağlamında ise anlamlıbir ilişkiselliğin bulunmadığı gözlenmiştir. Bireylerin inanma biçimleri ile günlük yaşampratikleri arasında yoğun bir ilişkinin varlığına işaret eden bulgular; toplumsal bellekbatıl/paranormal temsiller arası ilişkinin yoğun bir iç içelik sergilediğini doğrular niteliktedir

The social memory, which emerges from the material and spiritual integrity of thesociety and is formed by contributing from the behaviours, beliefs and lifestyles accumulatedover the centuries, reflects the identity of the society from which it comes. The permanence ofsocial memory, which is transmitted as a result of remembering and forgetting processesspecific to the collective, through the styling of customs, depends on the effect of the 'thing',which is the object of social memory, on society and the frequency of repetition of this effect.Superstitious and paranormal beliefs and behaviours are one of those 'things' that areconsciously or unconsciously repeated countless times in our daily lives and are transferred bypreserving their freshness. This study aims to explain the content of the concept of socialmemory through superstitious and paranormal belief and behaviour patterns, which is a realityin which people live with in daily life in macro and micro dimensions. In this study, wasdesigned according to the quantitative research method, and the general survey technique wasused. Data obtained from a participant group of 1600; gender, age, education level, occupationgroup, income level, family structure, living space variables and belief-behaviour relation wereobserved in this study. The conclusion shows that women's tendencies and orientations aremore intense than men in the context of paranormal and superstitious representations; Inparticular, it has revealed that the belief/behaviour patterns in question are seen more in youngindividuals than in the elderly. It is possible to talk about the increasing trend of interest insuperstitious and paranormal representations in individuals with relatively higher educationlevels, and in the context of occupational groups, the belief and behaviour schemes in questionmanifest themselves more clearly in people who are in the field of Social Sciences. In termsof the family structure variable, results indicating an decreases in the tendency tosuperstitious/paranormal beliefs and behaviours were obtained as the education level of theparents increased. Besides no notable relation appears between the participants who find itmore appropriate to define their family as traditional and those who find it more appropriateto define their family as modern, parents' higher education degrees of the participants whodefined as modern has drawn attention. Within the scope of the Living Area variable, thetendency towards superstitious and paranormal representations increases as going towards tothe East of Turkey; In the context of the settlement (village, town, city, etc.), it has beenobserved that there is no significant relationality. As a result, findings pointing to the existenceof an intense relationship between individuals' belief styles and daily life practices; It confirmsthat the relationship between social memory and superstitious/paranormal representationsexhibits an intense relationship.