Park rekreasyonu faaliyetlerine katılımda rekreasyon deneyim tercihleri, yer bağlılığı, çevresel tutum ve çevre dostu rekreasyon davranışları arasındaki ilişki

Abstract

Günümüzde şehirleşmenin artmasıyla yeşil alanların ve açık arazilerin betonlaşmaya dönüştüğü görülmektedir. Şehirlerde yoğun nüfus artışı ve iş yerlerine ulaşımıyla beraber yaşanan stres insanları doğal açık alanlara yönlendirme ihtiyacı ortaya çıkarmıştır. Böylece şehirli vatandaşların açık hava rekreasyon faaliyetlerine katılma ihtiyaçları da artmaya başlamıştır. Bu doğrultudan yola çıkarak tezin amacı, bireyleri park rekreasyonu faaliyetlerine motive eden durumların, yer bağlılığı, çevre dostu rekreasyon davranışı, çevresel tutumları ve arasındaki ilişkininin tespit edilmesi ve bireylerin park rekreasyonu faaliyetleri sırasında çevreci davranışları önemli görülerek, bireyleri motive eden durumları, yer bağlılığı ve çevresel tutum değişkenlerinin çevre dostu rekreasyon davranışına etkisini incelemektir. Araştırmanın evrenini, İstanbul Büyükşehir Belediyesi içerisinde yer alan kent parklarına rekreasyonel amaçlı katılan bireyler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise İstanbul ili Beylikdüzü ilçesinde yer alan Yaşam Vadisi parkında rekreasyonel faaliyetlere katılan bireyler oluşturmaktadır. Çalışmada kullanılan örnekleme yöntemi ise basit tesadüfi örnekleme yöntemidir. Araştırma, nicel araştırma ilişkisel tarama modeli uygulanarak anket tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara kişisel bilgi formu, Rekreasyon Deneyim Tercihi, Yer Bağlılığı, Çevre Dostu Rekreasyon Davranışı ve Çevresel Tutum ölçekleri uygulanmıştır. Ölçeklerden elde edilen veriler SPSS 25.0 ve LISREL 8.7 paket programları kullanılarak istatistik işlemleri gerçekleştirilmiştir. İstatistiksel süreçte geçerlik ve güvenirlik analizleri ardından ise araştırma hipotezleri doğrultusunda korelasyon ve regresyon analizleri yapıldı. Araştırma kapsamında gerçekleştirilen betimleyici istatistiklerin sonucunda, ölçek değerlerinin ortalamanın üstünde ve yüksek olduğu görüldü. Yer bağlılığı ile rekreasyon deneyim tercihi arasında, çevre dostu rekreasyon davranışı ile rekreasyon deneyim tercihi genelinde, çevresel tutum ile rekreasyon deneyim tercihi genelinde zayıf düzeyde pozitif yönlü bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Çevresel tutum ile yer bağlılığı, çevresel tutum ile çevre dostu rekreasyon davranışı, yer bağlılığı ile çevre dostu rekreasyon davranışı geneli arasında orta düzeyde pozitif yönde bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Katılımcıların rekreasyon deneyim tercihi yer bağlılığı üzerinde fiziksel dinlenme alt boyutu hariç, yer bağlılığının çevresel tutumları üzerinde yer kimliği alt boyutu hariç, rekreasyon deneyim tercihlerinin, çevre dostu rekreasyon davranışları genelinde olumlu etki göstermektedir. Katılımcıların çevresel tutumları, rekreasyon deneyim tercihlerine, çevre dostu rekreasyon davranışlarına olumlu yönde etki gösterdiği görülmektedir. Yer bağlılığının, çevre dostu rekreasyon davranışı üzerinde yer kimliği alt boyutu hariç olumlu etkiye sahip olduğu görülmektedir.

Due to the recent increasing urbanization, we have started to be exposed to more concrete structures in green areas and open fields. In this context, the purpose of this thesis is to determine the situations that motivate individuals to park recreation activities, place attachment, environmentally friendly recreation behavior, environmental attitudes and their relationship and to investigate the effects of motivating situations, place commitment and environmental attitude variables on environmentally friendly recreational behavior, considering the environmental behaviors of individuals during park recreation activities. The population of the research consists of individuals who use the city parks for recreational purposes within the Istanbul Metropolitan Municipality. The sample of this research consists of individuals who participated in recreational activities in Yaşam Vadisi Park located in Beylikdüzü district of Istanbul province were investigated. Simple random sampling method was used in the study. The research was carried out with the questionnaire technique by applying the quantitative research relational survey model. The scales applied to the participants within the scope of the research are as follows: Personal information form, Recreation Experience Preference, Place Attachment, Environmentally Friendly Recreation Behavior and Environmental Attitude scales. SPSS 25.0 and LISREL 8.7 package programs were used. In the statistical process, exploratory and confirmatory factor analyzes were used primarily in the adaptation of the Place Attachment and Recreation Preference Experience to Turkish. After the validity and reliability analyzes in the statistical process, correlation and regression analyzes were performed in line with the research hypotheses. In the light of the descriptive statistics conducted within the scope of the research, it was concluded that scale values are higher than the average. It has been determined that there is a weak positive relationship between place attachment and recreational experience preference, environmentally friendly recreational behavior and recreational experience preference, and environmental attitude and recreational experience preference. It has been determined that there is a moderate positive relationship between environmental attitude and place attachment, environmental attitude and environmentally friendly recreational behavior, place attachment and overall environmentally friendly recreational behavior. It has been determined that all recreational experience preferences have a positive effect on environmentally friendly recreational behaviors, except for the physical rest sub-dimension on the recreational experience preference of the participants and the place identity sub-dimension on the environmental attitudes of place attachment. Environmental attitudes of the participants significantly affect the environmentally friendly recreational behavior. Place attachment has a positive effect on environmentally friendly recreation behavior, except for the place identity sub-dimension.