Toplumsal cinsiyet perspektifi bağlamında Türkiye kamu sektöründe analık izinlerinin tarihsel gelişimi: Kadın ve çalışma hayatı

Abstract

Biyolojik özelliklerimiz dışında, kadın ve erkek olarak bizleri erkek egemen zihniyetin geleneklerine ve toplumsal değerlerine göre şekillenmiş toplumsal cinsiyet rol modelleri esasında kategorileştiren toplumsal cinsiyet olgusu, toplumsal yaşamın her kesiminde olduğu gibi çalışma hayatı açısından da cinsiyetler arası eşitsiz bir bölünmeye yol açmaktadır. Bu çalışmada, toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde, Türkiye'de çalışma hayatı içerisinde varlık gösteren kadınların, en önemli sorunlarından birini oluşturan annelik görevinin yerine getirilmesine ilişkin, kanuni hak olarak sağlanan analık izinlerinin tarihsel olarak gelişimi ele alınmıştır. Tezin kapsamı Tanzimat Dönemi'nden başlayarak günümüze kadar (2020), kamu sektörü açısından analık izni düzenlemelerinin tarihsel sürecini ele almaktır. Bu açıdan tezdeki tarihsel sınırlılıklar, Tanzimat Dönemi öncesinin ele alınmayışı, sektörel sınırlılıklar, yalnızca kamu sektörünün ele alınışı, ülkesel sınırlılıklar ise diğer devletlerin analık izni düzenlemelerinin karşılaştırılmalı analizine yer verilmeyişidir. Tez üç bölümden meydana gelmiş olup, birinci bölümde toplumsal cinsiyet tanımı üzerinde durularak teorik çerçevesi çizilmiş, Tanzimat Dönemi'nden başlayarak Osmanlı kadın hareketleri incelenmiş ve ülkemizde kadınların kamusal hayata dâhil olma süreci ele alınmıştır. İkinci bölümde, kadınların çalışma hayatına girişi tarihsel olarak ele alınarak sayısal verilerle çalışma hayatındaki kadın çalışan sayısı ortaya konulmuştur. Ayrıca çalışma hayatında var olmaya başlayan kadının toplumsal cinsiyet algısına bağlı olarak yaşadığı sorunlar belirlenmiştir. Son bölümde ise ülkemizde kamu sektörünün gelişim süreci ve sektördeki kadın çalışan sayısı sayısal verilerle ele alınmış ve kadınlara yönelik analık izni düzenlemelerinin tarihsel gelişimi kanuni düzenlemeler esas alınarak incelenmiştir.

Apart from our biological characteristics, the phenomenon of social gender which categorizes us as men and women on the basis of role models that are shaped by male-dominated mentality's traditions and social values, leads to an unequal division between the sexes in terms of working life, as in all parts of social life. In this study, the historical development of maternity leave provided as legal rights for the execution of maternity duty, which is one of the most important problems of women in working life in Turkey, within the framework of social gender, was discussed. The scope of the thesis is to address the historical process of maternity leave regulations for the public sector, starting from the Tanzimat Period to the present day (2020). In this respect, the historical limitations in the thesis are not addressing before the Tanzimat Period, sectoral limitations are handling only the public sector, and national limitations are not including in the comparative analysis of maternity leave regulations of other states. The thesis consists of three chapters. In the first chapter, the theoretical framework was drawn by focusing on the definition of gender, Ottoman women's movements starting from the Tanzimat Period were examined and the process of women's participation in public life in our country was discussed. In the second chapter, the number of female employees in working life was revealed with numerical data by considering the entry of women into working life historically. In addition, the problems experienced by the woman who started to exist in working life depending on gender perception were determined. In the last chapter, the development process of the public sector in our country and the number of women employees in the sector were handled with numerical data and the historical development of maternity leave regulations for women was examined based on legal regulations.