Küba krizi bağlamında Türk dış politikasının seyri

Abstract

Soğuk Savaş Döneminde iki blok lideri olan ABD ve SSCB'yi ilk kez ciddi manada karşı karşıya getiren Küba Füze Krizi, ABD'nin Türkiye'de yerleştirdiği Jüpiter füzelerinin bir benzerinin SSCB tarafından Küba'ya yerleştirilmesi girişiminin ortaya çıkması ile uluslararası bir bunalım haline dönüştü. Dünyayı nükleer bir savaş tehdidi ile karşı karşıya bırakan bu kriz sırasında ABD ve SSCB tarafından Türkiye'deki Jüpiterler pazarlık konusu yapıldı. Bu kriz ABD'nin Türkiye'deki Jüpiter füzelerini sökmesi, SSCB'nin de Küba'da benzer silahları yerleştirmekten vazgeçmesi üzerine uzlaşılarak sonlandırıldı. Yapılan bu pazarlık 1964 yılında Kıbrıs Bunalımının yaşandığı dönemde ortaya çıktı. Kıbrıs bunalımı sırasında Türkiye'nin milli çıkarlarını yakından ilgilendiren bir davada ABD'nin sergilemiş olduğu tutum Johnson'un mektubu ile ortaya çıktı. Türk dış politikasında Küba Krizi sonucunda Jüpiter füzelerinin kaldırılmasıyla çatırdamaya başlayan Türk-ABD ilişkileri Johnson'un mektubu ile ağır bir darbe aldı. Bu bağlamda İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana Batı ekseninde dış politika yürüten Türkiye uluslararası alanda konumunu sorgulamaya başladı. Türk dış politikasının değişmesine sebep olan bu gelişmeler çok yönlülüğe geçişi başlattı.

Cuba Missile Crisis which made face off two bloc leaders USA and USSR seriously for the first time at The Cold War Period, Likewise Jupiter missiles which USA settled in Türkiye, with emerging of attempting to settle another similar missiles in Cuba by USSR, it became an international problem. The Cuba Missile Crisis, which face off the USA and the USSR, the leaders of the two blocs, seriously for the first time during the Cold War Era, turned into an international crisis with the emergence of the USSR's attempt to place similar missiles in Cuba, like Jupiter missiles which placed in Türkiye by the USA. During this crisis, which confronted the world with the threat of a nuclear war, Jupiters in Türkiye were made the subject of bargaining by the USA and the USSR. The crisis was ended by a compromise after the USA dismantled the Jupiter missiles in Türkiye and the USSR stopped placing similar weapons in Cuba.This compromise emerged again in 1964, during the Cyprus Crisis. The attitude of the USA in a case which closely concerns Türkiye's national interests during the Cyprus crisis was revealed by Johnson's letter. Turkish-US relations, which started to crack with the removal of Jupiter missiles as a result of the Cuba Crisis in Turkish foreign policy, received a heavy blow with Johnson's letter.In this context, Türkiye, which has been following foreign policy on the axis of the West since the Second World War, began to question its position in the international arena. These developments, which led to a change in Turkish foreign policy, initiated the transition to versatility.