Tercümân-ı Hakîkat'te edebi ve kültürel hareketlilik (1922-1923)

Abstract

Ahmet Midhat Efendi'nin 1878 yılında çıkarmaya başladığı Tercümân-ı Hakîkat gazetesi, Türk basın tarihinin uzun ömürlü süreli yayınları arasında yer almaktadır. Gazete, kırk beş yıllık yayım serüveni içerisinde birçok kez el değiştirmiş; buna rağmen halkı siyasî, ilmî, ekonomik, sıhhî, edebî ve kültürel konularda bilgilendirmede büyük muvaffakiyetler göstermiştir. Bu tez çalışmasında Tercümân-ı Hakîkat gazetesinin 1922-1923 yıllarına ait nüshaları incelenip gazetenin edebî ve kültürel hareketliliğini ortaya koymak hedeflenmiştir. Kütüphanelerde yapılan taramalar sonucunda 1922-1923 yıllarına ait 426 nüsha tespit edilmiştir. Eksik nüshalara ise ne olduğu hakkında herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Bu tez çalışmasının birinci bölümünde Tercümân-ı Hakîkat'in ilk neşrinden başlayarak yayım serüveni, kimlik ve şekil özellikleri, yazar kadrosu, edebî ve kültürel faaliyetleri hakkında bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde gazetenin kronolojik ve yazar adına göre fihristi yer almaktadır. Üçüncü bölümde ise `Seçilmiş Metinler` başlığı altında gazetedeki edebî, kültürel, siyasi ve sosyal konulara dair yazılara yer verilmiştir. Millî Mücadele döneminin edebî ve kültürel yönü gazete üzerinden gösterilmiştir. Ayrıca Tercümân-ı Hakîkat gazetesinin kapanmadan önceki süreci aktarılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda Millî Mücadele döneminde İstanbul halkının karşı karşıya kaldığı sinema, tiyatro ve yazın kültürü ortaya koyulmuştur.

This thesis, it is aimed to examine the copies of the Tercümân-ı Hakîkat newspaper belonging to the years 1922-1923 and to reveal the literary and cultural activity of the newspaper. As a result of the scans made in the libraries, 426 copies belonging to the years 1922-1923 were identified. No information could be found about what happened to the missing copies. In the first part of this thesis, starting from the first publication of Tercümân-ı Hakîkat, information about its publishing adventure, identity and form features, writer staff, and literary and cultural activities are given. In the second part, there is an index of the newspaper according to the chronological and author's name. In the third part, newspaper articles on literary, cultural, political, and social issues are included under `Selected Texts`. The literary and cultural aspects of the National Struggle period are shown in the newspaper. In addition, the period before the closure of the Tercümân-ı Hakîkat newspaper was tried to be conveyed. As a result of the study, the cinema, theater, and literary culture that the people of Istanbul faced during the National Struggle were revealed.