Nietzsche ve Bergman'ın zıtlıklar arasındaki varoluşsal gizi

Abstract

`Eski bir yanılsama var; adı, iyi ve kötü` diyen Nietzsche; hayatın kökeninin temel bir çatışma olduğunu düşünen ve bu antagonizmayı ölümsüzleştiren (bizlere Haecceity `İşte Bu!` dedirten) varoluşçu bir filozoftur. Bergman ise varoluşunu zıtlıklar/gizler arasında arayan, cevaplarını da filmleriyle veren felsefi bir yönetmendir. Bu noktada Nietzsche 'yazılı felsefeyi', Bergman ise 'felsefe olarak sinemayı' zihinsel dünyasının yansıtıcı sanatı olarak kullanır. Kendi özümüzde kimiz? sorusuna cevap arayan Nietzsche sanatçı bakış açısına sahip olan insanların düşünce dünyalarını oluşturmak için sonu olmayan bir yaratım süreci içinde olduklarından bahseder. Bergman ise sanatçı/yaratıcı kâşif ruhuyla, çelişkileri ve çarpıştırdığı zıtlıklarıyla hayata dair bizlere sinematik seçenekler sunar. Her filmiyle yeni bir çatallanma yaratarak varoluşsal sıkıntısını çözmeye çalışır ve izleyicisine virtüel-rizomatik-felsefi alanlar icat eder.Bu çalışmada Nietzsche'nin varoluş sorununa yaklaşımıyla oluşturduğu kavramları, yönetmen Ingmar Bergman yapımı Yedinci Mühür (1957), Kış Işığı (1963), Persona (1966), Yaban Çilekleri (1957), filmi üzerinden açıklamak ve değerlendirmek hedeflenmiştir. Nietzsche'nin Böyle Buyurdu Zerdüşt (1883) adlı kitabı temel kaynak alınarak `yaşam` ile `üstinsan` için oluşturduğu varoluşsal süreçler, ortaya koyduğu varoluşçu perspektif ve kavramlar temelinde, `Felsefe olarak film` bakış açısıyla Nietzsche ile Bergman ve filmleri arasındaki varoluşsal, felsefi benzerlikler tespit edilmeye çalışılmıştır.

Nietzsche is an existential philosopher who says `There is an old illusion. It is called good and evil.`; thinks that the origin of life is a fundamental conflict and makes this antagonism immortal (which makes us say Haecceity, `That's it!`). Bergman is a philosophical director who seeks his existence between contradictions and gives his answers with his films. At this point, Nietzsche uses the 'written philosophy', while Bergman uses 'film as a philosophy' like a reflective art of their mental world. Nietzsche, who seeks an answer to his question Who are we in our own essence?, mentions that people who have an artist's perspective are in an endless creating process to create their world of thought. Bergman, with his artist/creative explorer spirit, presents us cinematic options for life with his conflictions and colliding contradictions. He tries to solve his existential problems by creating a new bifurcation in each of his films, and he invents virtual-rhizomatic-philosophical fields to the audience. In this study, it is aimed to explain and evaluate the concepts formed by Nietzsche's approach to existence problem through the movies of director Ingmar Bergman; Seventh Seal (1957), Winter Light (1963), Persona (1966), Wild Strawberries (1957), Nietzsche's book Thus Spake Zarathustra (1883) was taken as the main reference. On the basis of the existential perspectives and concepts created by Nietzsche for `life` and `upper man`, existential, philosophical similarities between Nietzsche and Bergman and his films have been tried to be determined from the perspective of `film as a philosophy`.