A comparative analysis on the Turkish translations of metaphors in D. H. Lawrence's two novellas The Fox and The Virgin and the Gipsy in terms of root analogies

Abstract

Kavramsal eğretilemeler, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Çeviribilim'de çevrilebilirlik meselesinin odağında yer almıştır. Son yıllarda yapılan çalışmalar, geleneksel görüşlere meydan okuyarak, önceden belirlenmiş kavramsal eğretilemelerle örtüşmeyen eğretilemeleri açıklamanın yolunu açmıştır. Bu çalışma, Goatly'nin (1997) hedef ve kaynak alanları aynı veya farklı soyutlama düzeyinde olan kök analoji terimini benimser. Derlem, D. H. Lawrence'ın The Fox ve The Virgin and The Gipsy adlı kısa romanlarından ve bu eserlerin iki farklı dönemde çevrilen Türkçe çevirilerinden oluşmaktadır. Bu şekilde, çalışma soyut hedef alanların yanı sıra somut hedef alanların varlığını vurgulamayı, eğretilemelerin Türkçe çevirilerini her bir kaynak eserin iki farklı çeviri metinlerinde karşılaştırmalı olarak çözümlemeyi ve ayrıca dört çevirmen tarafından benimsenen çeviri yöntemlerini Toury'nin (1995) normları ışığında açıklamayı amaçlamaktadır. Bu çalışmada ürün odaklı yaklaşım doğrultusunda nitel bir yöntem olan içerik analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda 17 kök analoji tespit edilmiştir. Hem soyut hem de somut alanlarda paylaşılan kök analoji, en fazla örnekle hayvan odaklı kavramları içermektedir. Analizler için ufak eklemelerle birlikte Newmark (2001) ve Kövecses (2005) tarafından önerilen ayrıntılı bir sınıflandırma kullanılmıştır. Sonuç olarak, ilk çeviri metinleri arasında taban tabana zıt bir eğilim gözlemlenirken, ikinci çeviri metinlerinin tercümanları kök analojiyi yeniden üretme eğiliminde olmuşlardır. Erek dildeki orijinal kök analojiyi yenisi ile değiştirmek için soyut hedef alanların daha uygun kaynaklar olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca bu çalışma çevirmenlerin çeviri metinlerinde kök analojiyi korumak için ekleme, çıkarma, farklı ifadeler veya karşılaştırma işaretleri gibi bir dizi alt yöntemden yararlandıklarını göstermiştir. Kök analojinin korunmadığı durumlarda sırasıyla mecaz olmayan açıklama, silme ve kaynak eserdeki kök analojinin yeni bir kök analoji ile değiştirilmesi yöntemleri kullanılmıştır.

Conceptual metaphors have been at the focal point of translatability in Translation Studies since the second half of the 20th century. Challenging the traditional views, recent studies have paved the way for explaining metaphors that do not overlap with predetermined conceptual metaphors. This study adopts Goatly's (1997) term root analogy, the target and source domains of which are at the same or different levels of abstraction. The corpus consists of D. H. Lawrence's novellas The Fox and The Virgin and The Gipsy and their Turkish translations in two different periods. To this end, it aims to highlight the existence of the concrete target domains as well as the abstract target domains, analyze the Turkish translations of metaphors comparatively in two different TTs of each ST, and also to explore the translation procedures adopted by the four translators in the light of Toury's (1995) norms. In this study, content analysis, which is a qualitative method, was conducted in line with a product-oriented approach. The 17 root analogies were identified through the analyses. The shared root analogy in both abstract and concrete domains comprises animal-oriented concepts with the highest number of instances. An elaborated typology proposed by Newmark (2001) and Kövecses (2005) with minor additions was employed for the analyses. As a result, a diametrically opposite tendency was observed between TT1s, whereas the translators of TT2s tended to reproduce the root analogy. It was concluded that abstract target domains were more appropriate sources for replacing the original with a new root analogy in the TL. This study also demonstrated that the translators benefited from a range of sub-procedures such as addition, omission, different expressions, or comparison markers to retain the root analogy in their TTs. In cases where the root analogy cannot be retained, the procedures of non-metaphoric paraphrase, deletion, and replacing the original with a new root analogy were employed, respectively.