Kasımalı Bayalinov'un anlatılarında yapı, tema ve anlatım

Abstract

Kasımalı Bayalinov, Sovyet dönemi çağdaş Kırgız edebiyatının öncü yazarlarındandır. Bu dönemin ilk örneklerinde olduğu gibi sosyalist ideolojinin ilkeleri çerçevesinde eserler vermiştir. Bolşevik Devrimi ile başlayan süreçte Sovyet edebiyatına yön veren sosyalist realizmin etkisini azalttığı dönemde de aynı tarzda eserler vermeye devam etmiştir. Tez çalışmasında çağdaş Kırgız edebiyatının oluşum sürecinin öncü temsilcilerinden olan Kasımalı Bayalinov'u ve eserlerini Türk edebiyatı araştırmacılarına tanıtmak, Türk ve Kırgız edebiyatı arasında karşılaştırma yapmak, Türk edebiyat kuramı açısıyla Kırgız edebiyatını izlemek, çalışmada yer alan eserlerdeki karakter, kavram ve simgeleri, edebî işlevlerinin yanı sıra psikolojik, sosyolojik, metaforik, anlambilimsel, göstergebilimsel, benzeşim ile sosyopolitik boyutlarıyla değerlendirmek amaçlanmıştır. Çalışma, yazarı ve dönemi en iyi şekilde yansıtacağı düşünülen povest türündeki Kurman Cılga [Kurman Vadisi], roman türündeki Köl Boyunda [Göl Kenarında] ve Kıyın Ötkööl [Zor Zamanlar] eserlerini kapsamaktadır. Yazarın şiir, makale, deneme, tenkit, masal, destan türündeki eserleri çalışmaya dâhil edilmemiştir. Anlatılardaki yapı ve tema; olay örgüsü, şahıs kadrosu, zaman, mekân, tema ve değerlendirme başlıkları altında tartışılmıştır. Yapılan yorumlamalarda belli bir sanat akımı ya da seçilen tek bir yöntemin sınırlandırıcı etkisini ortadan kaldırmak amacıyla metne bağlı olmak üzere çoğulcu bir inceleme yöntemi tercih edilmiştir. Tez çalışması kapsamında Bayalinov'un Türkiye Türkçesine kazandırılmamış anlatı metinleri üzerinden ilk kez bir tahlil çalışması yapılmıştır. Bunun yanı sıra çalışma, Türkiye'de ve Kırgızistan'da Bayalinov ve eserleriyle ilgili ilk ve en geniş kapsamlı olma özelliği ile yazarın tanınırlılığına katkı sağlamıştır. Metinlerin, Türk edebiyatının kuramları doğrultusunda değerlendirilmesi ise Kırgız edebiyatının farklı bir bakış açısı ile yorumlanmasına katkıda bulunmuştur. Çalışmanın sonuç kısmında; yazar ve eserleri hakkında elde edilen veriler sunulmuş, çağdaş Kırgız edebiyatının kuruluş ve gelişim süreci yeniden yorumlanarak sonraki çalışmalara katkı sağlamaya gayret gösterilmiştir.

Kasımali Bayalinov is one of the pioneer authors of the Soviet period contemporary Kyrgyz literature. As in the first examples of this period, he produced literary works within the framework of the principles of socialist ideology. In the process started by the Bolshevik Revolution, he continued to produce works in the same style during the period when the influence of socialist realism, which gave direction to Soviet literature, was reduced. In the thesis study, it is aimed to introduce Kasımali Bayalinov, one of the leading representatives of the formation process of contemporary Kyrgyz literature, and his works to the researchers of Turkish literature, to make a comparison between Turkish and Kyrgyz literature, to follow Kyrgyz literature in terms of Turkish literary theory, and to evaluate the people, concepts and symbols in the literary works given in the study with their psychological, sociological, metaphorical, semantic, semiotic, analogy and sociopolitical dimensions as well as their literary functions. As they are thought to reflect the author and the period in the best way, the study covers the novella Kurman Cılga [Kurman Valley], and the novels Köl Boyunda [On the Lakeside] and Kıyın Ötkööl [Hard Times]. The author's literary works in the form of poems, articles, essays, criticisms, fairy tales and epics are not included in the study. The structure and theme in the narratives are discussed under the titles of plot, characters, time, place, theme and analysis. In the analyses made, a pluralistic analysis method was preferred depending on the text in order to eliminate the limiting effect of a certain artistic movement or a single chosen method. Within the scope of the thesis study, an analysis study was carried out for the first time on the narrative texts of Bayalinov which were not translated into Turkish. In addition, the study contributed to the recognition of the author as it is the first and most comprehensive study about Bayalinov and his works in Turkey and Kyrgyzstan. The analysis of the texts in line with the theories of Turkish literature contributed to the interpretation of Kyrgyz literature from a different perspective. In the conclusion part of the study, the data obtained about the author and his works are presented, the establishment and development process of contemporary Kyrgyz literature is reinterpreted and an effort is made to contribute to future studies.