Harput müzik kültüründe yerel isimlendirmeye sahip makamların incelenmesi

Abstract

Bu tez çalışması Harput Müzik Kültürüne ait ve yerel isimlendirmeye sahip makamların söz konusu bölgenin müzik kültürünün tanımlanmasında büyük bir öneme haiz olduğu hipotezine dayanmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada, Harput müzik kültüründe yöreye özgü isimleri ile bilinen Muhalif, Beşiri, İbrahimi, Nevruz, Versak ve Kürdi makamlarında olup, yöresel repertuara dair sözlü ve yazılı kaynaklarda yer alma sıklığına göre belirlenen örnek eserlerin makamsal ve biçimsel analizlerinden yola çıkılarak söz konusu makamların yapıları hakkında bulgulara ulaşılmaya çalışılacaktır. Tezin temel amacı ise bu bulgulardan hareketle Harput Müziği'ne ait ve yöresel isimlere sahip söz konusu makamların müzik kültürüne kattıkları özgünlük ve önemin ortaya konulması olarak özetlenebilir. Bunun yanında, söz konusu makamlara ait örneklerin tarihsel nazariyat kaynakları ve diğer tarihsel müzik bulguları ile karşılaştırılmasıyla bu yapıların tarihsel süreç içinde müzikal açıdan konumlandırılması da amaçlanmaktadır. Tez kapsamında kullanılan `ezgi çekirdekleri` temelli analizin, Harput Müzik Kültürü'nün temel yapısal özellikleri olan `makamsal ezgi odaklı icracılık ve bestecilik anlayışı` ile bunların sonucu olarak ortaya çıkan `çok katmanlı makam yapıları ve müzikal formların` anlaşılması noktasında önemli bir katkı sağladığı düşünülmektedir. Söz konusu analize dair sonuçların `kadim` Harput müzik kültürünün `ezgisel kodlarının` anlaşılıp, aktarılmasında verimli sonuçlar verebildiği düşünülmektedir.

This thesis depends on the hypothesis that the makams with specific local names should have the potential of successfully defining the Harput regional music culture. Thus in this study several examples, that were selected due to their popularity on the oral and written regional music sources, on such makams with specific local names as Muhalif, Beşiri, İbrahimi, Nevruz, Versak and Kürdi will be analysed to reach some conclusions regarding the characteristics of these makams. Hereby, both the originality and the importance of these makam cultures regarding the regional music culture will be discussed. Besides, these examples about the given makams will be compared with the historical theory books and historical musical finds to find out the possible relations of the current performance with the sources of theory and the historical findings of the past music culture. The main aim of the study is to search and put forward the importance of these regional makam structures on the original musical character reflected by Harput Music. It is also thought that `the melodic nuclei` based analysis that is used all through the thesis, is very suitable in understanding the `melody -oriented` performance and composition choice that is lying in the center of makam based Harput Music. Moreover, this analysis was efficiently used in analysing the `multi-layered makam and form structures` that had aroused as a result of this `melody-oriented` choice in Harput Music Culture. The results of these analysis will hopefully open a way to percieve and transmit the `musical codes` of Harput Music.