Fahreddîn er-Razî'nin `Meâlimu Usûli'd-Din` isimli eserinin tahkîk ve tahlili

Abstract

Hicri 606 Milâdî 1209 tarihinde vefat etmiş olan Fahreddin er-Râzi`nin Kelâm ilmine muazzam katkıları olmuştur. Bilhassa kesin bilgiye ulaşma konusunda istidlal metoduna getirdiği yenilikler ve bunların akait meseleleri üzerindeki tesirleri onun bu alana katkısına şahitlik eden unsurların başında gelir. Razi, İslâm ilimlerinin birçok sahasında çok sayıda eser yazdı. Kelâm sahasında kaleme aldığı en son eseri olması pek muhtemel olan Meâlimu Usûli'd-Din isimli eseri onun son dönem görüşlerini ihtiva eden muhtasar bir eser olması sebebiyle de son derece önemlidir. Bu değerli eserin henüz sıhhatli ilmi bir tahkikli neşrinin yapılmamış olması beni bu eser üzerine çalışmaya sevk etti. İki bölümden oluşan araştırmamızın birinci kısmında Meâlimu Usûli'd-Din isimli eserin önemi, muhtevası ve diğer eserlerinden de istifade ederek müellifin istidlâl metodu hakkında bir tasvir, inceleme ve değerlendirme yaptık. İkinci kısımda ise yazma nüshalarından hareketle eserin tahkikli metnini hazırladık. Kelâm talebelerinin eserden istifadesini kolaylaştırmak için metni bütünüyle harekeledik. İlâveten Razi'nin bazı kavram ve görüşlerini başka eserlerden de istifade ederek dipnotlarda izah etmeye gayret ettik. Buradan hareketle Razi'nin orijinal taraflarını belirginleştirmeyi hedefledik. Eş'ari mezhebine mensup olan Razi'nin adı geçen ekole yeni bir takım yaklaşımlar ilave ettiğini tespit ettik. Kendine has hususiyetleri ve Kelâm ilmine getirdiği yeniliklerle Razi, kendinden sonra kelâm yöntemi ve âlimleri üzerinde önemli etkiler bırakmıştır.Anahtar Kelimeler: Fahreddin er-Râzi, Meâlimu Usûli'd-Din, Mahiyet, Tenakuz, İstidlal, Tenzih ve Yakınlığı Meselesi.

İmam Fakhr al-Din al-Razi (600 Hi, 1209 AD) tremendously contributed to the Islamic theology school or Ilm al-Kalām. Such contributions become clear when we track his guidelines in establishing epistemological evidences as well as his attempts to explain the philosophical and theological rules of these evidences and their influences on Islamic epistemology and beliefs. Alrazy authored several important books, including `Malaem Ausul Aldeen`, which is considered among his latest writings. Based on the scientific significance and the time of publication of this book, I decided to authenticate it in order to analyze and explore the foundational rules of Alrazy's scholastic approaches. The research was conducted in two parts: First part consists of study and examples of the foundations of his opinions and how that led to the conclusions laid in the Malaem Assoul Aldeen. In the second part, I verified the book against four hand-written copies and one old printed copy. Additionally, I added the Arabic diacritics to the book. In addition to that, I commented and highlighted some of the disputes, that have been raised between different Islamic theological schools about certain issues, in order to explain it and put it through its context in the book.The scientific value of the Malaem, can be understood when we notice that it was written during Alrazy's last years. It is one of his latest books, if not the latest. In this book, Alrazy added some new opinions that contradicts some of his old thoughts, and therefore, it contains his latest opinions. Some examples from the book are renewing findings, self, essentials of self, reality of destiny, and some others.Keywords: İmam Fakhr al-Din al-Razi, Malaem Ausul Aldeen, Essence, Contradiction, inference, Exemption and Certain Propositions.