Oş bölgesi Kırgız Türklerinde halk hekimliği

Abstract

Bu tez çalışmasında, Oş Bölgesi'nde yaşayan Kırgız Türklerinin halk hekimliği ele alınmıştır. Çalışma, Oş merkez ve Kara-Suu, Kara-Kulca, Özgön, Aravan, Alay, Çоñ-Alay, Nookat olmak üzere yedi ilçe merkezini ve köylerini kapsamaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın amaç, yöntem ve sınırları ortaya konmuş; halk hekimi ve halk hekimliği kavramı ele alınmış; dünya ve Türk kültürü özelinde halk hekimliğinin tarihine değinilmiştir. Ayrıca Kırgız halk hekimliği hakkında genel bilgi verilmiştir. Aynı bölümde, Oş Bölgesi'nin tarihi, coğrafî yapısı, iklimi, nüfus ve ekonomik yapısı kısaca tanıtılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde bilhassa derleme verilerine bağlı kalınarak Oş Bölgesi'nde tespit edilen Kırgız halk hekimlerinin adlandırılması meselesi üzerinde durulmuş; söz konusu halk hekimlerinin kişisel özellikleri (meslekleri, eğitim durumları, yaş ve cinsiyet dağılımları) değerlendirilmiş; hekimlerin halk hekimi olma yolları Şamanlık geleneğe dayanarak belirlenmiştir. İkinci bölümde ise Oş Bölgesi Kırgız Türklerinin halk hekimliğinde görülen ziyaret uygulamaları incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde hastalıkların tedavisinde kullanılan sağaltma yöntemleri ortaya konmuştur. Son bölümde ise sağaltılan hastalıklar ve tedavi pratikleri ele alınmıştır. Sonuç bölümünde incelenen derleme verilerine bağlı olarak ulaşılan tespitlere ve tahlillere yer verilmiş; söz konusu veriler halk hekimliği geleneği bağlamında değerlendirilmiştir. Çalışmada faydalanılan Kaynaklar kaynakça bölümünde sıralanmış; alan araştırması merkezli bir çalışma olması sebebiyle bu derlemeye ilişkin kaynak kişi bilgisi ve verileri somutlaştırmak adına örnek derleme fotoğrafları ek olarak çalışma sonuna eklenmiştir.

In this thesis, the folk medicine of Kyrgyz Turks living in the Osh Region are discussed. The study is based on the center of Osh and seven district centers and villages, namely Kara-Suu, Kara-Kulca, Özgön, Aravan, Alay, Çоñ-Alay, Nookat. In the introduction, the concept of purpose, method, and solution were introduced; the concept of folk medicine and folklore was discussed; the discussions of folk medicine in the world and Turkish in particular were dealt with. In addition, general information about Kyrgyz folk medicine was given. The same chapter introduced the history, geographical structure, climate, population, and economic quality of the Osh Region. The selection of Kyrgyz physicians in the Osh Region, which was examined in the first chapter of the study, was emphasized; the characteristics of the folk physicians in question (occupations, educational backgrounds, age, and gender distributions) were evaluated; the ways of physicians to become folk physicians were determined by Shamanism beliefs in tradition. The second chapter examined visiting practices seen in Osh Region, Kyrgyz folk physicians. The treatment methods used in the applications in the third chapter were shown. In the last chapter, the cured illnesses and treatment practices were discussed. In conclusion, the evaluations and judgments were provided depending on the field study examined, and the data were evaluated within the framework of folk medicine value. References used in the study were listed in the bibliography section. As it is a field study, information about the sources and individuals and the sample compiled photos were attached to the end of the study to concretize knowledge.