Sovyet dönemi Kırgız romanında ideolojik tipler

Abstract

Çalışma, Sovyet dönemi Kırgız romanında açığa çıkan belirgin ideolojik tiplere odaklanmakta ve bu bağlamda dönüştürücü-kurucu tipler ve karşıt tipler olmak üzere temelde iki yönde gelişmektedir. Modern Kırgız romanı, ilk roman Uzak Col'dan itibaren bağımsızlığa uzanan süreçte ideoloji temelinde gelişmiş ve şekillenmiştir. Çalışmada esas olarak odaklanılan nokta bu ideolojiklik olmuştur. Sovyet Döneminin, Marksist-Leninist ideoloji merkezinde şekillenmesi sebebiyle, edebiyatın bir propaganda aracı olarak merkezin sesi olma zorunluluğu ile kabul görmesi, yazarların merkeze kulak verip vermemeleri ve bu doğrultuda bir karakter yaratıp yaratmadıkları problemini açığa çıkarmaktadır. Bu problem, söz konusu çalışmanın hareket noktasını oluşturmuştur. Çalışma giriş dışında üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde Kırgız tarihi ve edebiyatı genel hatlarıyla tanıtılmıştır. Birinci bölümde, çalışmanın kavramsal çerçevesini çizmek amaçlanmış; edebiyat, ideoloji ve tip kavramları ele alınmıştır. İkinci bölümde, kısaca örneklem dâhilindeki romancıların hayatı ve romanların tanıtımları verilmiştir. Üçüncü bölüm ise dönüştürücü-kurucu tipler ve karşıt tipler olmak üzere iki alt başlıkta gelişmekte ve bu bölümde söz konusu döneme hâkim olan ideolojik tipler değerlendirilmektedir. Sonuçta ise yapılan inceleme doğrultusunda yazar-dönem, yazar-merkez, yazar-karakter, karakter-dönem gibi önemli noktalar bağlamında ulaşılan yargılara ve tespitlere yer verilmiştir. Çalışma sonunda yer alan kaynakça bölümünde faydalanılan kaynaklar sıralanmıştır.

This study focuses on evident ideological types seen in Kyrgyz fiction during the Soviet period and progresses on mainly two directions of transformer-creator types and their counterpart types. Modern Kyrgyz fiction has advanced and been shaped on an ideological basis from the first fiction Uzak Col to the times of independence. The main focus of this study is this ideology. As the Soviet period formed on a Marxist-Leninist basis, literature was accepted as necessary for the center's voice through propaganda, thereby leading to the problems of whether the authors considered the center and whether they created the characters in this direction. This problem constitutes the starting point of the study. The study comprises three chapters and a conclusion section, excluding the introduction. In the introduction, Kyrgyz history and literature were roughly introduced. The first chapter aims to draw conceptual frameworks and deals with literature, ideology, and types. The sample's biographies and fiction were briefly introduced in the second chapter. As for the third chapter, the ideological types that dominated the period mentioned above were analyzed under two main headings of transformer-creator types and their counterpart types. In conclusion, following the analysis, the findings and conclusions were given regarding the essential points: author-period, author-center, author-character, and character-period. The utilized sources were listed in the bibliography, which appeared at the study's end.