Ebussuûd'un İrşâdü'l-Akli's-Selîm ilâ Mezâya'l-Kitâbi'l-Kerîm adlı tefsirinde peygamber kıssalarının işleniş biçimi

Abstract

Kur'ân-ı Kerîm, hidayet rehberi olması itibariyle insanlığa sunulmuş son ilâhî kitaptır. Kur'ân'ı anlamak ve hayatımıza aktarmak öncellikle biz Müslümanların daha sonra da tüm insanlığın en mühim vazifesidir. Yüce Allah insana doğru yolun örneklerini en açık şekliyle göstermek maksadıyla Kur'ân'da pek çok peygamber kıssasına yer vermiştir. İnsan hayatı için çok mühim olması sebebiyle müfessirler bu kıssaları açıklayıp gerekli dersleri çıkarmaya önem vermişlerdir. Biz de bu çalışmada Osmanlı Devleti'nin her bakımdan en yüksek seviyeye ulaştığı döneminde yaşamış, dönemin ilim ve siyaset çevrelerine kendini kabul ettirmiş, devrin dini, içtimai ve idari konularında önemli roller üstlenmiş büyük bir devlet ve ilim adamı olan, kendi zamanında Şeyhülislâm, Hoca Çelebi, Ebû Hanîfe-i Sâni unvanlarıyla anılan Ebüssuûd Efendi'nin İrşâdü'l-Akli's-Selîm ilâ Mezâya'l-Kitâbi'l-Kerîm isimli tefsirinde peygamber kıssalarını nasıl işleyip izah ettiğini inceledik. Onun peygamber kıssalarını anlatırken her türlü rivayet ve dirâyet unsurlarını bolca kullandığını gördük. İsrâilî rivayetler karşısında dikkatli olup, uydurma ve akla mantığa ters olan rivayetler konusunda okuyucuyu uyardığını müşahede ettik. Anahtar Kelimeler: Ebüssuûd, İrşâdü'l-Akli's-Selîm ilâ Mezâya'l-Kitâbi'l-Kerîm, Kur'ân, Tefsir, Peygamber, Kıssa

The Quran is the last divine book presented to humanity as a guide to the true path. Understanding this book and bring it into practice is one of the most important duties of all of humanity, and in particular to us believers. In order to make it easier to understand the Quran and to transfer it to our lives, the Almighty Allah has included various stories in His book, most of all the stories of the prophets. In this study, I have studied the Quranic commentary İrşâdü'l-Akli's-Selîm ilâ Mezâya'l-Kitâbi'lKerîm written by Ebüssuûd Efendi, and the prophets' stories within it. He was a great statesman and scholar who lived in the golden era when the Ottoman Empire reached the highest level in all respects, he was seen as an authority by the scientific and political circles of the period, played important roles in the religious, social and administrative fields of the time, and earned the honorary names of Şeyhülislâm, Hoca Çelebi, Ebû Hanîfe-i Sâni. This thesis consists of an introduction, three main chapters, and a conclusion. The subject of this study, its importance and purpose, the method followed during the research and its sources are mentioned respectively. In the first part, the life, scientific achievements, and works of Ebüssuûd Efendi have been discussed. The subsequent second chapter studies his Quranic commentary and includes an analysis from an usul al-tafsir perspective. In the third and final chapter, a portrayal of Ebüssuûd's narrative style on the prophet stories has been made. Key Words: Ebüssuûd, Irşâdü'l-Akli's-Selîm ilâ Mezâya'l-Kitâbi'l-Kerîm, Quran, Tafsir, Prophets, Stories