Demir eksikliği anemisi olan çocuklarda tedavi öncesinde ve sonrasında kalp hızı değişkenliğinin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Demir eksikliği tüm dünyada en sık rastlanan besinsel eksiklik olup özellikle gelişmekte olan ülkelerde önemli bir halk sağlığı sorunudur. Demir eksikliği anemisi, sadece hematolojik sistemi etkilemekle kalmaz, multisistemik bozukluklara da yol açabilir. Ağır anemilerde; kardiyomegali, sistolik üfürüm, taşikardi, dispne ve galoritmi gibi kalp yetmezliği bulguları ortaya çıkabilir. Anemi ile seyreden çeşitli hastalıkların (orak hücreli anemi, talasemi majör, B12 vitamin eksikliği) kalbin otonomik fonksiyonlarına zarar verdiği gösterilmiştir. Demir eksikliği anemisi olan çocuklarda otonomik fonksiyonların değerlendirilmesi için yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır.Gereç ve Yöntem: Çalışmaya Afyon Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniklerine başvuran; nöropsikiyatrik hastalığı, kronik hastalığı, doğumsal-edinsel kalp hastalığı, ritim bozukluğu olmayan, demir eksikliği anemisi saptanan ve yaşı 7 ile 18 arasında değişen 30 hasta (21 kız, 9 erkek) alındı. Hastalara tam kan sayımı, ferritin, serum demir, serum demir bağlama kapasitesi tetkikleri yapıldı. Tüm hastalara 24 saatlik Holter elektrokardiyografi monitörizasyonu yapılarak zaman aralıklı kalp hızı değişkenliği parametreleri (SDNN, SDNNİ, SNN50De, RMSSD, triangular index, percent analyzed) hesaplandı. Ayrıca ekokardiyografi yapılarak ejeksiyon fraksiyonu ve fraksiyonel kısalma değerleri ölçüldü. Üç aylık demir tedavisi verilen bu hastalar, hematolojik parametreler ve kalp hızı değişkenliği açısından tekrar değerlendirildi.Bulgular: Demir eksikliği anemisi olan hastalarda, kalp hızı değişkenliği parametreleri tedavi öncesi ve sonrasında karşılaştırıldığında; SDNN 24 h, SDNN index, RMSSD, SNN50De ve triangular index değerlerinin arttığı görülmüştür. Tedavi sonrasında SDNN 24 h indeksinde istatistiksel olarak anlamlı bir artış saptanırken, percent analyzed değerinde ise anlamlı bir azalma bulunmuştur. Tedavi sonrasında ortalama, en düşük ve en yüksek kalp hızı değerleri azalırken en yüksek kalp hızındaki azalma istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.Tartışma: Demir eksikliği anemisinin çocuklarda kalbin otonomik etkinliğini olumsuz etkilediği; buna karşılık, tedavi sonrası aneminin ortadan kalkmasıyla birlikte kalbin otonomik etkinliğinin düzeldiği gözlenmiştir.Anahtar kelimeler: Kalp hızı değişkenliği, demir eksikliği, anemi, çocuk

Objective: Iron deficiency is the most common nutritional deficiency in the world and it is a major public health problem especially in developing countries. Iron deficiency anemia is a clinical entity which not only affects the hematological system but also leads to multisystemic disorders. Severe anemia may cause cardiomegaly, systolic murmurs, tachycardia, dyspnea and heart failure. It has been shown that cardiac autonomic functions might be harmed by various anemias as sickle cell anemia, thalassemia major and vitamin B12 deficiency. However, studies that evaluate the autonomic functions of pediatric patients with iron deficiency anemia are very limited.Methods: This is a prospective review of 30 patients (21 girls, 9 boys) who were admitted to the out-patient pediatrics clinics of Afyon Health Sciences University Hospital and who were diagnosed with iron deficiency anemia. The patients with neuropsychiatric diseases, chronic diseases, dysrhythmias, congenital and acquired cardiac diseases were excluded. Complete blood counts, ferritin, serum iron, serum iron binding capacity tests were performed. Time-domain heart rate variability parameters (SDNN, SDNNI, SNN50 De, RMSSD, triangular index, percent-analyzed) were calculated by 24-hour Holter electrocardiography monitorization. Ejection fraction and fractional shortening were also measured by echocardiography. The patients with iron deficiency anemia were reevaluated in terms of hematological parameters and heart rate variability after 3 months of iron supplementation.Results: When the heart rate variability parameters of patients before and after treatment were compared, SDNN 24 h, SDNN index, RMSSD, SNN 50De and triangular index values were found to be increased. Moreover, there was a statistically significant increase in SDNN 24 h index and a significant decrease in percent analyzed values after iron supplementation. After treatment, the minimum, mean and maximum heart rates were decreased and the decrease in maximum heart rate was statistically significant.Conclusion: Iron deficiency anemia adversely affects cardiac autonomic activity in children and this impairment is significantly improved by iron supplementation.Key words: Heart rate variability, iron deficiency, anemia, child