Baba Rahîm Meşreb Menâkıb-nâmesi'nde geçen şiirlerin dinî-tasavvufî açıdan incelenmesi

Abstract

Baba Rahîm Meşreb, Çağatay Türkçesinin Klasik Sonrası Dönemi'nde yaşamış Melâmî – Kalenderî bir şairdir. Dünyaya bakışı, sıradışı yaşam tarzı ve farklı üslûbuyla yaşadığı dönemdeki diğer şairlerden ayrılan Meşreb, özellikle Türkistan sahasında ünlü bir şahsiyettir. Şairin eserleri ve hafızalarda yer eden şiirleri göz önüne alındığında ise, sadece Türkistan'da değil; Türk İslam edebiyatının her coğrafyasında tanınması gerekmektedir.Anadolu sahasında Baba Rahîm Meşreb'in eserleri ve şiirlerinin dil özellikleri üzerine yapılmış bazı çalışmalar bulunmaktadır. Ancak şiirlerin dinî-tasavvufî açıdan değerlendirilmesi üzerine günümüze kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Bu tez, Baba Rahîm Meşreb'in menâkıb-nâmesi üzerine yapılmış farklı çalışmalardan tespit edilen şiirlerinin mukayeseli metninin oluşturulması ve dinî-tasavvufî muhteva bakımından incelenmesini içermektedir. Ayrıca çalışma, Meşreb'in hayatı, edebî kişiliği, şiirlerinin şekil özellikleri ve şiirlerde tespit edilen edebî sanatlar gibi konular hakkında da bilgiler barındırması açısından önem arz etmektedir.

Baba Rahim Mashrab is a Malamati-Qalandari poet who lived in Postclassical Period of Chagatai Turkish. The poet who is different from other poets in his era with his worldview, extraordinary life style and different character is a renowned person especially in Turkistan. Mashrab with his books and poems that are never-forgotten is a significant poet who must be known not only in Turkistan, but also in all areas of Turkish-Islamic literature.There are some studies on Baba Rahim Mashrab's books and language properties of his poems in Anatolian area, but no study has been done on the religious-mystical evaluation of poems until today. This thesis includes the creation of a comparative text of Baba Rahîm Meşreb's poems, which are determined from different studies on menâkıb-name, and their examination in terms of religious-mystical content. Also, this study is significant with regards to revealing Mashrab's world of emotion and thought and his point of view of religious and mystical subjects.