Turtûşî'nin hadîs kullanımı ve Kitâbu'l-Havâdis ve'l-Bid'a isimli kitabının değerlendirilmesi

Abstract

Hadîs ilminde ricâl araştırmaları, hadîslerin değerlendirilmesi ve iyianlaşılabilmesi için gereklidir. Bu çalışma iki temel amaca matuf olarak yapılmıştır.Bunların birincisi, hadîs ilminin erken dönemlerinde yaşamış olan Ebû BekirMuhammed b. Velîd et-Turtûşî'nin hadîs ilmine katkılarının tespiti, ikincisi mezkûrkişinin bid'at konusunda yazmış olduğu Kitâbu'l-havâdis ve'l-bid'a isimli kitabınınbid'at literatürü bağlamında değerlendirilmesidir. Çalışma bir giriş bölümü vekonunun tafsilatlı bir şekilde ele alındığı üç bölüm üzerine bina edilmiştir. Eldeedilen veriler neticesinde çalışmanın değerlendirildiği bir sonuç bölümü ilebitirilmiştir.Giriş bölümünde konunun amacı, önemi, yöntemi ve kaynaklarıbelirlenmiştir.Birinci bölümde çalışmaya konu olan âlimin hayatı, ilmî kişiliği, kitapları vehadîs kullanım metotları ele alınmıştır. Bu bölümde Turtûşî'nin kitapları incelenerekonun hadîsleri kitaplarında nasıl değerlendirdiği tespit edilmeye çalışılmıştır. Hadîsilminde farklı ve orijinal sayılabilecek uygulamaları kitaplarındaki örneklerüzerinden incelenmiştir.İkinci bölümde bid'at kavramının mahiyeti, Kur'ân ve sünnetteki anlamı,etimolojik olarak nasıl bir süreçten geçtiği tetkik edilmiştir. Farklı yüzyıllarda yaşamış âlimlerin bu kavramı nasıl değerlendirdiği nakillerle ortaya konulmuş,böylece Turtûşî'nin bid'at anlayışının da nasıl bir konumda olduğu incelenmiştir.Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Kitâbu'l-havâdis ve'l-bid'a, tahkikleri,bölümleri, şekil ve muhtevâsı açısından ele alınmış, kitapta bid'at kabul edilenuygulamalar ve müellifin onları bid'at sayarken kullandığı delillerideğerlendirilmiştir.Sonuç bölümünde çalışma sonunda varılan neticeler ifade edilmiş, tespit,tenkit ve teklif cümleleri ile çalışma bitirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Hadîs, Ricâl ilmi, Turtûşî, Bid'at, Sünnet İhdâsı.

Rijal research in the science of hadith is necessary for the evaluation andunderstanding of hadiths. This study was conducted for two purposes. One of them isto determine method of using of hadiths by Turtushi. The other one is to evaluate hisbook `Kitâb al-Hawâdith wa'l-Bid'a` on the context of literature of bid'ah. Thestudy is built on an introductory chapter and three chapters in which the subject isdiscussed in detail for these purposes. The study is concluded with a conclusionsection in which the study is evaluated.The aim, importance, method and sources of the subject are determined in theintroduction.In the first chapter, the life, scientific personality, books and hadith usagemethods of the scholar, which is the subject of the study, are discussed. In thissection, Turtushi's books were examined and it was tried to determine how heevaluated the hadiths in his books. His different and original practices in the scienceof hadith have been tried to be determined through the examples in their books.In the second chapter, the nature of the concept of bid'ah, its meaning in theQur'an and the Sunnah, and the etymological process are examined. It has been triedto reveal how the scholars who lived in different centuries evaluated this concept bymeans of narrations; thus, the position of Turtushi's understanding of bid'ah was alsoexamined.In the third chapter of the study, Kitâbu'l-havâdis ve'l-bid'a is discussed interms of its investigations, sections, form and content. and the practices that areaccepted as bid'ah in the book and the evidences used by the author while countingthem as bid'ah are evaluated.The study was concluded with the statements of determination, criticism andproposal in the conclusion.Keywords: Hadith, Rijal Studies, at-Turtushi, Bid'ah, Creation of Sunnah.