Ashabu'l-hadisten günümüze selefi tefsir geleneğinin oluşumu

Abstract

Ashâbü'l-hadîsten günümüze selefî tefsir geleneğinin oluşumunu konu edinenbu çalışma bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın konusu,amacı, kaynakları, sınırlılıkları ve metodu hakkında bilgi verilmiştir.Birinci bölümde öncelikle Ashâbü'l-hadîsten günümüze, vahyin keyfiyetineilişkin görüşler ele alınmıştır. Ardından selefî düşüncenin itibar ettiği Kur'ân tarihi vebazı Kur'ân ilimlerinin, Kur'ân tasavvurlarıyla tutarlılığı kritik edilmiştir. NeticedeAshâbü'l-hadîsten bu yana benimsenmiş olan Kur'ân tasavvurunun Kur'ân tarihi veilimlerine ilişkin kabulleriyle birçok noktada çeliştiği görülmüştür. Benzer şekilde,bazı Kur'ân ilimlerinde Ahmed b. Hanbel'den günümüze birbirinden oldukça farklıgörüşlerin ortaya çıktığı müşahede edilmiştir.İkinci bölümde ise ilk olarak Ashâbü'l-hadîsten İbn Teymiyye'ye tefsir-te'vilkavramlarına ilişkin görüşlere yer verilmiştir. Ardından tefsirde yararlanılacak kaynaklar ve bu kaynakların değerine ilişkin görüşler ele alınmıştır. Ashâbü'l-hadîsten İbnTeymiyye'ye kadarki süreçte tefsirin öncelikli kaynağı sünnet/hadistir. Araştırmamızın merkezindeki müellifler arasında tefsirin kaynaklarını sistematize edip kaynaklararası bir hiyerarşi öneren ilk kişinin İbn Teymiyye olduğu müşahede edilmiştir. Yinebu bölümde tefsirde aklın yeri ve değerine ilişkin görüşler ele alınmış, Ashâbü'l-hadîsdöneminin belirgin vasfı olan katı akıl karşıtlığının İbn Batta ve Ebû Yaʻlâ gibi Hanbelîlerle birlikte yerini akla karşı daha müsamahakâr bir tutuma bıraktığı tespit edilmiştir.Son bölümde ise iman, Şiîlik ve imamet, tasavvuf ve ahkam ayetlerinin uygulanması meselelerine gelenekçi zihniyetin yaklaşımı serimlenmiş, selefî tefsir anlayışının pratiğe yansımaları bu başlıklar altında tespit edilmeye çalışılmıştır. Ashâbü'lhadîsten günümüze tefsir faaliyetinin sınırlarını rivayetlerin belirlediği tespit edilmiştir. Bununla birlikte Selefî düşüncenin kendisini atfettiği müellifler arasında birçokhususta farklı kanaatlerin tezahür ettiği görülmüştür.Sonuç olarak, Selefî tefsir anlayışının, Kur'ân metninin orijinal anlamını tespitetmede birtakım avantajlar sağlamakla birlikte sistemli bir anlama-yorumlama metoduönermediği tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Tefsir, Tevil, Selefîlik, Hanbelîler, Ashâbü'l-hadîs.

This study, which deals with the formation of the Salafi tafsir tradition fromthe Ashâbü'l-hadîth to the present, consists of an introduction and three parts. In theintroduction, information is given about the subject, purpose, sources, limitations andmethod of the study.In the first chapter, firstly, the views on the nature of revelation from the ashabal-hadith to the present are discussed. Then, the consistency of the history of the Qur'anand some Qur'anic sciences, which is respected by the Salafist thought, with the Qur'anic conceptions has been criticised. As a result, it has been seen that the conception ofthe Qur'an, which has been adopted since the ashâbu'l-hadith, contradicts its acceptances in the history and sciences of the Qur'an at many points. At the same time, Ahmedb. It has been observed that quite different views have emerged in some Qur'anic sciences from Hanbal to the present.In the second part, firstly, the views on the concepts of tafsir and ta'wil fromthe ashab al-hadith to Ibn Taymiyya are given. Then, the sources to be used in tafsirand the views on the value of these sources are discussed. The primary source of tafsirin the process from the Ashab al-hadith to Ibn Taymiyya is sunnah/hadith. Among theauthors at the center of our research, it was observed that Ibn Taymiyya was the firstto systematize the sources of tafsir and propose a hierarchy between sources. Again,in this section, the views on the place and value of reason in tafsir are discussed, andit has been determined that the strict opposition to reason, which is the distinctive feature of the period of ashâbu'l-hadîth, has left its place to a more tolerant attitudetowards reason with Hanbalis such as Ibn Batta and Abu Yaʻla.In the last part, the approach of the traditional mindset to the issues of faith,Shiism and imamate, mysticism and the application of the verses of judgment has beenrevealed, and the reflections of the Salafist tafsir understanding in practice have beentried to be determined under these headings. It has been determined that the limits ofthe tafsir activity from the Ashâbü'l-hadîth to the present are determined by the narrations. However, it has been observed that there are different opinions on many issuesamong the authors to whom Salafi thought ascribes itself.As a result, it has been determined that the Salafi understanding of tafsir doesnot offer a systematic method of understanding-interpretation, although it providessome advantages in determining the original meaning of the Qur'anic text.Key words: Tafsir, Tawil, Salafism, Hanbalis, Ashâbu'l-hadîth.