Eskişehir Odunpazarı Bölgesi'nin sanat aracılığıyla mutenalaştırılması

Abstract

Mutenalaştırma ve sanat ilişkisi ekseninde yürütülen bu çalışma kentseldönüşüm, kentsel yenileme ve tarihi mekânların yeniden işlevlendirilmesi projelerindesanatçının sürece etkisi ve mekânın geçirdiği fiziksel değişimin olumlu ve olumsuzetkileri incelenmiştir. Bu tarz kentsel yenileme ve yeniden işlevlendirme sürecinineksik yönü, genellikle bölgenin sosyal yapısının ikinci planda tutulmasıdır. Öncelikliolarak ekonomik kazanç ekseninde uygulanan dönüşüm çalışmaları tarihi mekânlarınkültürel özelliklerini, belleğini, kimliğini ve mahalle olma özelliğini olumsuzetkilemektedir. Çalışmanın amacı kapsamında, Tarihi Odunpazarı Evleri yenidenişlevlendirme sürecinde benzer bir durumun olmadığına, sürecin olumlu ve olumsuzyönlerine ulaşılmak hedeflenmiştir. Bu kapsamda mekânın yeni kullanıcıları olansanatçılar ve yerel halkın komşuluk ilişkileri; sanatçıların mekâna yönelik deneyimleriözelinde, mekânda mutenalaştırma sürecinin yaşanıp yaşanmadığı, yerel halkınyeniden işlevlendirme sürecinden nasıl etkilediği incelenmiştir.Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi tercih edilmiş ve veri toplama aracıolarak nitel araştırmalarda sıkça kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme tekniğikullanılmıştır. Görüşmeden elde edilen veriler kapsamında, 4 ana tema ve 12 alt temaoluşturulmuştur. Temaların analizi aşamasındaysa betimsel analiz tekniğikullanılmıştır.Analizler sonucunda Tarihi Odunpazarı Evleri'nin yeniden işlevlendirmesürecinin kültürel boyutunun gerekli doyuma ulaştığı görülmüştür. Mekânda artıksanata alan açıldığı görülmektedir. Mekânın 2000'li yıllarda başlayan dönüşümsürecinden bugüne kadar mekânda mutenalaştırma yaşanmıştır. Ancak özelliklemekânda modern müzenin varlığıyla birlikte mutenalaştırmanın hız kazandığısonucuna ulaşılmıştır. Mekânın, şehir dışında yaşayan yatırımcılar tarafından görünürolmasıyla birlikte mutenalaştırmaya dolaylı yoldan etkisi olan sanatçıların damekândan gitmek zorunda kalacağı bir sürecin yaşanacağı sonucuna ulaşılmıştır. Sonolarak mekânda mahalle kültürünün yer yer korunduğu yaşayan mahalle olmaözelliğinin varlığına ulaşılmıştır. Gelecekte, mekânda aşırı turizmin görülmesi, zincirkuruluşların ve büyük oluşumların mekâna gelmesiyle birlikte, mekânın gelenekseldokusunun zamanla kaybolacağı, yaşayan mahalle özelliğini kaybedeceği tehlikesininolduğu düşünülmektedir. Tarihi Odunpazarı Evleri bölgesini bir bütün olarakkorumayı amaçlayan bütüncül projelerin uygulanması gerekmektedir

This study, carried out on the axis of gentrification and art, examines the effectof the artist on the process and the positive and negative effects of the physical changeof the place in the projects of urban transformation, urban renewal and re-functioningof historical places. The missing aspect of this type of urban renewal and refunctioning process is that the social structure of the region is generally kept in thebackground. Transformation studies, which are primarily applied on the axis ofeconomic gain, adversely affect the cultural characteristics, memory, identity andneighborhood character of historical places. Within the scope of the study, it is aimedto find out whether there is a similar situation in the re-functioning process of historicalOdunpazarı Houses and reach the positive and negative aspects of the process. In thiscontext, the neighborhood relations of the artists and local people, who are the newusers of the area, whether the gentrification process has been experienced in the areain particular with the experiences of the artists towards the space and how the localpeople have been affected by the re-functioning process has been examined.In this study, qualitative research method was preferred and semi-structuredinterview technique, which is frequently used in qualitative research, was used as adata collection tool. Within the scope of the data obtained from the interviews, 4 mainthemes and 12 sub-themes were created. In the analysis of themes, descriptive analysistechnique was used.As a result of the analyses, it has been seen that the cultural dimension of there-functioning process of the Historical Odunpazarı Houses has reached the necessarysatisfaction. It is seen that there is now space for art in the area. Since thetransformation process of the place, which started in the 2000s, there has been agentrification in the area. However, it has been concluded that gentrification hasaccelerated, especially with the presence of a modern museum in the area. It has beenconcluded that, with the venue becoming visible to investors living outside the city, aprocess will be experienced in which artists who have an indirect effect ongentrification will have to leave the venue. Finally, it has been reached that there existsthe property of being a living neighborhood, where the neighborhood culture ispreserved from place to place. It is thought that in the future, there is a danger that thetraditional texture of the place will be lost over time and that it will lose its livingneighborhood feature, with the occurrence of excessive tourism in the place and thearrival of chain establishments together with large formations. Holistic projects aimingto preserve the historical Odunpazarı Houses area as a whole need to be implemented.