Salih İhsan'ın Osmanlı lisanı adlı eserinin Türkçe öğretimindeki yeri ve önemi üzerine bir inceleme

Abstract

Tanzimat Dönemi ile hız kazanan Türkçenin eğitimi ve öğretimine yönelik çalışmalardan biri de bu dönemde çokça rastlanan dil bilgisi kitaplarının yazılmasıdır. Bahriye Mektebinde kitâbet derslerine giren Salih İhsan'ın 1896 yılında yazmış olduğu `Osmanlı Lisanı` adlı eser, öğrencilerin öteden beri ihtiyaç duydukları dil bilgisi, imla ve yazmaya dair bilgileri içeren derli toplu bir eser ortaya koyma iddiasıyla rüşdiyelerde okutulmak üzere kaleme alınmıştır. Çalışmanın temeli `Osmanlı Lisanı` adlı eserin Latin harflerine birebir transkripsiyonlu aktarımı, içindeki dil bilgisi terimlerinin tespiti ve açıklanması ile eserin Türkçe öğretimi açısından yerinin ve öneminin belirtilmesinden ibarettir. Araştırma esnasında tarama yöntemi kullanılmıştır. Eser dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Türkçenin eğitimi ve öğretimi tarihine, ikinci bölümde Salih İhsan'ın hayatına, eserlerine ve eğitim anlayışına, üçüncü bölümde `Osmanlı Lisanı` adlı eserin Latin harflerine transkripsiyonlu aktarımına, dördüncü bölümde ise söz konusu eserin içindeki başlıklara bağlı kalınarak incelenmesine yer verilmiştir. Çalışmanın sonuna ayrıca eserde geçen dil bilgisi terimlerinden ve karşılıklarından oluşan bir terimler sözlüğü eklenmiştir. Bu çalışma ile `Osmanlı Lisanı` adlı eserin Türkçe öğretimi açısından ihtiva ettiği değer ortaya konmuş; çalışmanın hazırlanması esnasında konuyla ilgili kitap, süreli yayın, makale ve yüksek lisans tezleri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Dil Bilgisi, Salih İhsan, Tahrîr, Türkçe Öğretimi, Tanzimat

One of the studies on the educationand teaching of Turkish, which increased with the Tanzimat Period, is the writing of grammar books, which are common in this period. The work named `Osmanlı Lisânı`, written in 1896 by Salih İhsan, who took the e-books lessons at the Bahriye School, was written to be taught in secondary schools witht heclaim of producing a work containing the knowledge of grammar, spelling and writing that students have needed for a long time. The basis of the study consists of the transfer of the work called `Osmanlı Lisânı` with one-to-one transcription into Latin letters, the determination and explanation of the grammar terms in it, and the indication of the place and importance of the work in terms of Turkish teaching. The work consists of four parts. In the first part, the history of education and teaching of Turkish, in the second part, Salih İhsan's life, his Works and his understanding of education, in the third part the transcription of the work named `Osmanlı Lisânı` into Latin letters, and in the fourth part, it is examined by adhering to the titles in the work in question. It consists of a section consisting of works and financial aids passing through the parts of the terms of the study. With this study, the value of the work called `Osmanlı Lisânı` in terms of teaching Turkish has been revealed; during the preparation of the study, books, periodicals, articles and master's the sesrelated to the subject were examined.Keywords: Grammar, Salih İhsan, Tahrîr, Turkish Teaching, Tanzimat