Türkiye'de kültür-sanat politikalarının plastik sanatlar bağlamında sanat ortamında etkileri

Abstract

Bu tez çalışması, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan itibaren günümüze kadar olan süreçte, kültür-sanat alanının politik bağlamlarda düzenlenmesini konu edinmektedir. Dolayısıyla kültür tanımı; birçok disiplinin perspektifinden ele alınmıştır. Sanat ise kültür ile olan münasebetinin odağında; maddi kültürün üst düzey nitelikler barındıran bir müessesesi olarak değerlendirilmektedir. Bu tez çalışması: kültür ve sanat kavramlarının arasındaki ilişkisel bağı; bu iki alanın gündelik yaşamla birlikte, siyasi-ekonomik-sosyal zeminde ideolojik aygıtlar olarak, geniş anlamda iktidar (burada iktidar; sadece siyasi bir güç olarak görülmez) nezdinde araçsallaşması bağlamından hareket etmektedir. Tezde, bu doğrultuda kültür-sanat politikaları siyasi iktidarlar çevresinde gelişen ve problem durumumuzun kapsamına giren siyasi karar mekanızmaları odağında kategorize edilmiştir. Cumhuriyetin kurulmasıyla, Atatürk önderliğinde oluşturulan kültür sanat politikaları ve çalışmalarıyla başlayıp tek partili dönem ve ardından 1950-1960 Demokrat Parti iktidarı ile başlayan çok partili dönemin devamı; on yıllık periyotlar halinde tasniflenerek ele almıştır. Ayrıca tasnifler Devlet Planlama Teşkilatının (DPT) `Kalkınma Planları` üzerinden kronolojik olarak işlemiştir. Küreselleşmenin ve liberal politikaların etkileriyle kültür ve sanat alanında görünürlük kazanan özelleştirmeler, özel sektörün aktif katılımının desteklendiği 1990'lı yıllar ve devamında Avrupa Birliği'ne katılım süreci olarak tasavvur edebileceğimiz; sanat ortamının faaliyetleri ile takip edilmesinin zorlaştığı 2000'li yıllardan günümüze kadar olan süreç de araştırmaya dâhil edilmiştir.Bu bağlamda cumhuriyet tarihimizde kültür-sanat politikalarının ortaya çıkışından itibaren kültürel ve sanatsal alanda nasıl bir etki yarattığını ve alanı nasıl yönlendirdiğini ortaya koymak adına betimsel araştırma modeli kullanılarak incelemiştir. Araştırmanın verileri ilgili alanyazın ve dört alan uzmanının görüşlerine ilişkin dokümanların içerik analizlerinden elde edilmiştir. Sonuç olarak devlet kurumlarının, özel kurum/kuruluş ve organizasyonların oluşturdukları politika çalışmalarının; sanat ortamında, özelde plastik sanatlar alanında etkileri araştırılmıştır.

This thesis study focuses on the regulation of the field of culture and arts in political contexts from the foundation of the Republic of Turkey to the present. Therefore, the definition of culture is considered from the perspective of many disciplines. Art, on the other hand, is considered as an institution of material culture with high-level qualities at the center of its relationship with culture. This thesis is based on the relational link between the concepts of culture and art and the instrumentalization of these two fields as ideological devices on the political-economic-social grounds, from the daily life in the eyes of the power (here power is not only seen as a political force).In this thesis, policies of culture and arts are categorized in the focus of political decision mechanisms that develop around political powers and fall into the scope of our problem situation. With the establishment of the Republic, culture and art policies and studies created under the leadership of Atatürk, the single-party period and then the multi-party period that started with the Democrat Party rule of 1950-1960 have been discussed by classifying in ten-year periods. In addition, the classifications have been processed chronologically over the `Development Plans` of the State Planning Organization (STO). Privatizations gaining visibility in the field of culture and arts with the effects of globalization and liberal policies, the 1990s, when the active participation of the private sector was supported, and the process from the 2000s to the present, when is difficult to follow the art environment with its activities, which we can envision as the process of joining the European Union, has been included in the research.In this context, it has been examined by using a descriptive research model in order to reveal how culture and art policies have created an effect in the cultural and artistic field since the emergence of the history of the republic and how they direct the field. The data of the research has been obtained from the content analysis of the relevant literature and the documents regarding the opinions of four field experts. As a result, the effects of the policy studies of state institutions, private institutions and organizations in the art environment especially in the field of plastic arts have been investigated.