Anadolu Roma mimarisinde Suriye etkileri-Pamphylia ve Kilikia bölgeleri

Abstract

Anadolu'da Roma Dönemi mimarisine ait bazı anıtsal yapılarda araştırmacılar tarafından `Suriye Etkisi` vurgusu yapılmıştır. Ancak günümüze kadar bu konuda sistematik bir çalışmanın varlığına rastlanmamıştır. Bu nedenle Pamphylia ve Kilikia özelinde bölge kentlerinin yapıları incelenerek etkiler ve etkilerin özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.İlk olarak Roma Dönemi Syria Eyaleti'nin tarihi coğrafyası anlatılmış olup kentlerin, kent düzenleri, kent ögeleri ve savunma sistemleri ele alınarak genel özellikleri belirlenmiştir. Ayrıca bu kentlerde yer alan önemli anıtsal yapılar incelenmiş, anıtsal yapılar üzerinden plan, cephe, bezeme özellikleri netleştirilmeye çalışılmıştır.Anadolu'da ise kapsam dahilinde Pamphylia Bölgesinde Roma Dönemi Syria kentleri için yapılan çalışmalar takip edilmiş; başlangıçta Aspendos, Attaleia, Perge ve Side kentlerinin tarihi coğrafyası ve kent düzenleri ele alınmıştır. Bu kentlerde yer alan anıtsal yapıların plan, cephe ve bezeme özellikleri belirlenmiştir. Bu bağlamda plan, cephe ve bezemeler üzerinde araştırmacılar tarafından vurgulanan `Suriye Etkileri`ne de yer verilmiştir.Aynı şekilde Kilikia Bölgesinde; Anazarbos, Antiokhia ad Kragum, Diokaesareia, Elaiussa Sebaste, Hierapolis Kastabala, Korkykos, Lamos ve Soloi Pompeiopolis kentlerinin tarihi, coğrafyası ve kent düzenlerine yer verilmiştir. Belirlenen bu kentlerde tez kapsamında dikkat çeken başta sütunlu caddeler olmak üzere anıtsal yapılar plan, cephe ve bezemeler düzeninde ele alınmış; `Suriye Etkisi` olduğu düşünülen özelliklere dikkat çekilmiştir.Pamphylia ve Kilikia Bölgelerinde `Suriye Etkisi` olarak belirlenen bu özellikler yine ilk olarak kent ögeleri ve düzenleri başlığı altında toplanmış, anıtsal yapılar özelinde belirlenen özelliklere mimari tasarım başlığı altında yer verilmiştir. Bu özellikler ise tezin tamamı için geçerli olan plan, cephe ve bezeme özelliklerine göre sınıflandırılmışlardır. Roma Dönemi Syria, Pamphylia ve Kilikia Bölgelerinde çalışılan kentler ve anıtsal yapılar ile bu anıtsal yapılar üzerinde vurgulanan `Suriye Etkisi` olarak nitelendirilen özelliklerin bu coğrafyaların dışındaki varlıkları araştırılmış, araştırmacıların bu örnekler üzerine düşüncelerine yer verilmiştir. Son olarak yukarıda anlatılan kapsam ve yöntem ile ele alınan çalışmanın verileri değerlendirilerek sonuca varılmıştır.

In some of the monumental buildings of the Roman period in Anatolia, the Syrian influence was emphasized by the researchers. However, a systematic study on this issue has not been found to date. For this reason, by examining the structures of regional cities in Pamphylia and Cilicia, effects and characteristics of effects have been tried to be determined.The historical geography of Syria has been explained, and the general characteristics of the Syrian cities have been determined by considering the cities, city systems, defense systems and monumental structures used in the city. During this period, the important monumental structures in the Syrian cities were examined and the plan, facade and decoration features were tried to be clarified over the monumental buildings.In Anatolia, within the scope, the studies carried out for the Roman Period Syria cities in the Pamphylia Region were followed and the historical geography and city order of Aspendos, Attaleia, Perge and Side cities were discussed at the beginning. The plan, façade and decoration features of the monumental buildings in these cities have been determined. In this context, the `Syrian Effects` highlighted by the researchers on the plan, façade and decorations were also included.Likewise, in the Kilikia Region; The history, geography and urban order of the cities of Anazarbos, Antiokhia ad Kragum, Diokaesareia, Elaiussa Sebaste, Hierapolis Kastabala, Korkykos, Lamos and Soloi Pompeiopolis are included. In these cities, the monumental buildings, especially the colonnaded streets, which attract attention within the scope of the thesis, were discussed in the order of plan, facade and decoration; attention has been drawn to features considered to be the `Syrian Effect`.These features, which were determined as the `Syrian Effect` in the Pamphylia and Cilicia Regions, were first gathered under the title of urban elements and orders, and the features determined specifically for monumental buildings are included under the title of architectural design. These features are classified according to the plan, facade and decoration features that are valid for the whole thesis.The cities and monumental buildings studied in Syria, Pamphylia and Cilicia Regions of the Roman Period and the characteristics of the features described as the `Syrian Effect` emphasized on these monumental structures were investigated and the opinions of the researchers on these examples were given. Finally, it was concluded by evaluating the data of the study, which was handled with the scope and method described above.