Refik Halid Karay'ın romancılığı

Abstract

Refik Halid Karay (1888-1965), hikâye, roman, mizah, kronik, tiyatro ve anı türlerinde eser vermiş, üretken bir yazardır. Kurmaca türler söz konusu olduğunda hikâyeciliğiyle öne çıkan Karay, yirmi roman yazmış olmasına rağmen bu eserler diğerleri kadar incelenmemiştir.Karay, 1918-1919 yıllarında tefrika edilen ilk romanından sonra yaklaşık yirmi yıl boyunca roman yazmamıştır. Lübnan ve Suriye'de geçen on altı yıllık sürgün hayatının ardından, Karay'ın bu türdeki üretimi hız kazanır. Tefrikaları ve kitap baskıları okur tarafından büyük bir ilgi görür ancak modern edebiyat eleştirisi Karay'ın romanlarına aynı ilgiyi göstermez. Diğer eserlerinde olduğu gibi romanlarının da dili ve üslubu yüceltilir ancak kurmaca yönü zayıf bulunur. Politik kimliğinden sıyrılmak amacıyla popüler romanlar yazmaya eğildiği düşünülür. Bu nedenlerle edebiyat tarihimizde Karay'ın romanlarıyla ilgili değerlendirmeler sınırlıdır.Karay'ın romanları, yaşadığı dönemin yanı sıra kendi özgün tanıklıklarıyla geçmişi de anlatır. Bu romanlar, on dokuzuncu yüzyılın sonlarından yirminci yüzyılın ortalarına kadarki toplumsal dönüşümlerin çok renkli ve gerçekçi bir yansıması olarak görülebilir. Edebiyat coğrafyası geniş olmakla birlikte iç ve dış mekânlarıyla özellikle İstanbul'un kültürel dokusunu kayda geçirmiş olması itibarıyla da edebiyat tarihimizde özel bir yere sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Refik Halid Karay'ın romanlarını bütüncül bir bakışla irdelemektir. Romanların temel yapısı, kişi, zaman, mekân, dil ve anlatım tekniği bakımından ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Kişiler incelenirken kadın-erkek ilişkisinin dinamikleri ağırlıklı olarak psikanalitik edebiyat eleştirisi bağlamında değerlendirilmiştir. Romanlar, kitap baskıları yerine tefrika tarihleri dikkate alınarak sıralanmış, ayrıca bu çalışma kapsamında tespit edilen tefrika bilgilerinin alana katkı sağlaması hedeflenmiştir.Anahtar Sözcükler: Refik Halid Karay, roman, Türk edebiyatı, psikanaliz

Refik Halid Karay (1888-1965) was a prolific literary figure and wrote in numerous genres including short story, novel, humour, chronicles, theatre play and memories. Although Karay, who is best known with his short stories regarding to his writing career, wrote twenty novels, these works have not been studied yet as much as the others.Karay did not write novel for nearly twenty years after the serialization of his first novel between 1918-1919. Following his sixteen-years of exile in Lebanon and Syria, Karay's productivity in this genre accelerated. His daily/weekly serials and book editions receive the readers' attention but modern literary criticism does not show the same interest in Karay's novels. The language and style of his novels are praised as in his other works, however, their fictional aspect is considered inadequate. It is also thought that he was inclined to write popular novels for the purpose of leaving his political identity behind. Due to these reasons, the reviews of Karay's novels are quite limited in our history of literature.Karay's novels tell readers the past with their own authentic testimonies as well as the period in which he lived. These novels might be considered as a multi-coloured and realistic reflection of social transformations from the late nineteenth to the middle of the twentieth century. Although the literary geography is broad, it has a special place in our history of literature, especially as it records the cultural texture of Istanbul with its indoor and outdoor spaces.The goal of this study is to investigate Refik Halid Karay's novels with a holistic approach. The basic structure of his novels has been tried to be revealed in terms of person, time, place, language and expression technique. While examining individuals, the dynamics of the relationship between men and women are mainly analysed in the context of psychoanalytic literary criticism. The novels are listed by taking their serialization dates into consideration instead of book editions, and it is aimed to contribute to the field with the serialization information determined within the scope of this study.Key Words: Refik Halid Karay, novel, Turkish literature, psychoanalysis