Antik dönem taçlandırma sahneleri

Abstract

Bu tezde 26 adet arkeolojik eser değerlendirilmiştir. Bunlar Klasik dönem vazo resimleri, Klasik ve Hellenistik döneme ait plastik eserler ve Roma İmparatorluk dönemine ait bazı mimari yapılara dayalı rölyefler ve farklı malzeme grubundan çeşitli eserleri içermektedir. Klasik Dönem vazo resimlerinde sporcular, vazo ressamları ve aktörlerin taçlandırılmaları betimlenmiştir. Bu figürlerin yanı sıra Athena tarafından taçlandırılan Herakles betimleri de yer almaktadır. Bir yarışmada elde edilen bir başarı ya da kişilerin sahip oldukları bir beceriden dolayı ödül olarak bir çelenk başlarına takılmaktadır. Bir yarışma sonucunda kazanan taraf olarak taçla ödüllendirilmeleri söz konusudur. Taçlandırılanlar genelde ölümlü figür iken, taçlandıranlar ise genelde Athena ve Nike'dir. Tez kapsamında değerlendirilen Klasik ve Hellenistik Dönem'e ait antlaşma kabartmaları içerik olarak onurlandırma kararnamelerini oluşturmaktadır. Ölümlüler, kahramanlar ya da personifikasyonlar taçlandırılan figürlerdir. Figürlerin başına çelenk koyan figürler olarak genel olarak Demos ve Athena'yı görmekteyiz. Taçlandırılan figürler taçlandıran figürlere göre daha kısa boylu betimlenmişlerdir. Taçlandıran figürlerle statü olarak eş değer olmadıkları mesajı verilmeye çalışılmıştır. Onulandırma kararnamelerinde toplum yararına işler yapan ya da proksenos yani elçi diye adalandırabileceğimiz kişilerin taçlandırılmaları söz konusudur. Likya'dan Payava ve Merehi lahitlerinin ikonografik açıdan benzer özellik göstermeleri dikkat çekicidir. Bu lahitlerin taçlandırma sahnelerinde genç ve çıplak erkek figür, yaşlı ve sakallı bir başka erkek figür tarafından taçlandırılmaktadır. Yaşlı ve sakallı figürler satrap ya da önemli bir statüye sahip kişiler olarak düşünülmektedir. Farklı dönem ve farklı bölgeden gelen bir diğer mezar yapısı olan Belevi Anıtındaki taçlandırma sahnesi de Payava ve Merehi ile çok benzerdir. Çıplak bir figürün, sakallı ve yaşlı, himation giyinmiş bir figür tarafından taçlandırılmaktadır. Bu üç anıt ikonografik açıdan çok benzerdir. Roma İmparatorluk döneminden mimariye dayalı kabartmalar ve farklı malzeme grubundan eserlerde de taçlandırma sahneleri karşımıza çıkmaktadır. Roma İmparatorluk dönemi taçlandırma sahnelerinde özellikle imparatorların taçlandırılması betimlenmiştir. İmparatorları taçlandıran figür olarak zafer tanrıçası Victoria karşımıza çıkmaktadır.

In this thesis, there are 26 archaeological artifacts evaluated. These include vase paintings from the Classical period, plastic artifacts from the Classical and Hellenistic periods, reliefs based on some architectural structures from the Roman Imperial period, and various works from different material groups. The crowning of athletes, vase painters and actors have been depicted in Classical Period vase paintings. In addition to these figures, there are also depictions of Heracles crowned by Athena. A wreath is put on their heads as a reward for a success in a competition or for a skill that people have. As a result of a competition, they are awarded with the crown as the winner. The crowned ones are usually mortal figures, while the crowning ones are usually Athena and Nike. The treaty reliefs belonging to the Classical and Hellenistic Periods, which are evaluated within the scope of the thesis, constitute the honorific decrees as content. Mortals, heroes, or personifications are crowned figures. We generally see Demos and Athena as figures who put wreaths on the heads of the figures. The crowned figures are depicted in shorter stature than the crowning figures. It has been tried to give the message that they are not equal in status with the crowning figures. In the honorific decrees, it is in question that people who do things for the benefit of society or those that we can call proxenos, that is, ambassadors, are crowned. It is noteworthy that the Payava and Merehi sarcophagi from Lycia show similar iconographic features. In the crowning scenes of these sarcophagi, the young and naked male figure is crowned by another old bearded male figure. Old and bearded figures are considered satraps or persons of important status. The crowning scene in the Belevi Mausoleum, which is another tomb structure from a different period and region, is very similar to Payava and Merehi. A naked figure is crowned by an old bearded figure dressed in himation. These three monuments are very similar iconographically. Reliefs based on architecture from the Roman Imperial period and crowning scenes are also seen in works from different material groups. In the crowning scenes of the Roman Imperial period, especially the crowning of the emperors was depicted. Victoria, the goddess of victory, appears as the figure crowning the emperors.