Bir müteşebbis olarak Nuri Demirağ ve Howard Hughes

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk iş insanlarından ve girişimcilerinden biri olan NuriDemirağ (ö. 1957) Sivas'ta dünyaya gelmiş, eğitimini burada tamamlamış, çeşitlimemuriyet görevlerinde bulunduktan sonra İstanbul'da ticari faaliyetlerinebaşlamıştır. Dönemin milli iktisat anlayışının en önemli örneklerinden biri,demiryolları yapımının yabancı girişimciler yerine Türk müteahhitleredevredilmesidir. Demirağ da bu müteahhitlerden biridir ve kilometrelerce demiryoluhattını tamamlarken bu hatların üzerinde çok sayıda tünel ve köprüler de inşa etmiştir.Onun, havacılık sahasına yaptığı yatırımlar dönemi için en dikkat çekengirişimlerindendir. Beşiktaş Tayyare Atölyesi'nin kurulması, Gök Okulu'nun açılmasıve pilot yetiştirilmesi gibi çabalarla yerli uçak üretimi amaçlanmıştır. Demirağ'ın,çağdaşı durumunda olan ve ABD'de hemen hemen aynı yıllarda sinemacılık,havacılık, emlak vb. yatırımlarda bulunan Howard Robard Hughes Jr. (ö. 1976) ileözellikle girişimcilik yönüyle bazı benzerliklere sahip olduğu görülmektedir. Aldıklarıpatentler dolayısıyla büyük ve gelişmeye uygun bir şirkete sahip olan bir aileninçocuğu olan Hughes, ilerleyen yıllarda bu şirketi daha da büyüterek varlığını birservete dönüştürmüştür. Çeşitli sektörlerdeki yatırımlarının yanı sıra havacılıkalanındaki çalışmalarında uçakların tasarlanma, üretim, deneme uçuşu gibiaşamalarında bizzat bulunmuş, kırdığı rekorlar neticesinde kendisi `Aviator` (havacı)olarak anılmaya başlamıştır. Bu çalışmada, yaklaşık olarak aynı dönemlerde fakatfarklı coğrafyalarda yaşamış bu iki girişimci faaliyetlerinin benzerlikleri vefarklılıkları bakımından incelenmiş; hayatları, sosyal çevreleri, ekonomik şartları vb.değişkenlerin onların aldıkları kararlar ve elde ettikleri neticeler üzerindeki etkisitespit edilmeye çalışılmıştır.

Nuri Demirağ (d. 1957), one of the first business people and entrepreneurs of TurkishRepublic, was born in Sivas and completed his education in there. After working invarious civil service positions, he started his commercial activities in Istanbul. One ofthe most important examples of the national economic policy of the period was thetransfer of railway construction to Turkish contractors instead of foreignentrepreneurs. Demirağ was one of these contractors and had completed kilometers ofrailway lines and many tunnels and bridges on these lines. His one of the most mostremarkable initiatives for that period was his investments in the aviation field.Domestic aircraft production was aimed with efforts such as the establishment ofBeşiktaş Aircraft Factory, the opening of flying school and the training of pilots. It isseen that Demirağ abd Howard Robard Hughes Jr. (d. 1976), who was thecontemporary of him, and had investments on cinema, aviation, real estate in the USAalmost in the same years has some similar qualities, especially on entrepreneurship.Hughes, who was the son of a family owning a big and developing company becauseof the patents they had obtained, has expanded this company further in the followingyears and turned his oweath to a fortune. In addition to his investments in varioussectors, he personally involved in the design, production and test flights of airplanesin his works in the field of aviation, and as a result of the records he had broke, hebegan to be called `Aviator` (aviator). In this study, the activities of these twoentrepreneurs, who lived in approximately the same periods but in different areas, wereexamined in terms of their similarities and differences; such as their life, socialenvironment, economic conditions etc. and it was tried to be determined the effect ofthe variables on the decisions they made and the results they obtained.