Türkiye'de dans tarihçiliği üzerine bir yöntem önerisi: Gürcü dansları örneği

Abstract

Türkiye'de ve dünyada yerel bir dansın nasıl icra edilmesi gerektiği tartışması uzun süredir canlılığını korumaktadır. Bu çalışma da bir dansın dönemsel beğeni anlayışlarına göre değerlendirilmesi gerektiği fikri üzerine oluşmuştur. Günümüze kadar ulaşan dans tarihçiliğinin sunduğu bilgiler araştırma konusu olarak belirlediğimiz Türkiye'deki Gürcü danslarını kapsamadığı gibi Gürcistan ana yurdundaki dans kültürünü de kapsamamaktadır. Bu durumun yarattığı farkındalık dans tarihinin batı merkezli çalışma sistemine ek olarak batı dışında kalan halk dansının tarihçiliği için yöntem barındıran bir terim önerisi fikrini doğurmuştur. Bu motivasyonla hareket edilen çalışmada örnek bir model üzerinden öneride bulunmak için Türkiye'de yaşayan Gürcülerin dans tarihini yazmak hedeflenmiştir. Araştırmanın tarihsel çerçevesi 93 harbi olarak bilinen Osmanlı-Rus harbinden sonra Anadolu'ya olan göçlerden günümüze kadar olan süreyi içermektedir. Bu süreçte, Gürcülerin Türkiye'de kitlesel olarak yaşadıkları bölgelerde ürettikleri veya göçle getirdikleri dans kültürü araştırmanın odak noktasını oluşturmuştur. Türkiye'de yaşayan Gürcülerin dans kültürünü anlayabilmek ve yaşam sürecini yazabilmek için göç edilen yerlerde ve göç sonrası varılan yerlerde sözlü tarih yöntemi içeren alan araştırmaları yapılmıştır. Araştırmacı bu çalışmada Türkiye'de otokton yaşayan Gürcülerin arasında kültürlenmiş bir birey olarak özdüşünümsel yaklaşımla konuyu ele almıştır. Yapılan çalışma birkaç katmandan oluşmaktadır. Bunlardan ilki Gürcistan anayurdundaki dansların incelenmesi, diğeri Türkiye'de yaşayan Gürcülerin danslarının incelenmesi ve son olarak iki ülke arasındaki karşılaştırmalara dayalı olarak bir dans tarihçiliği yöntem önerisinde bulunulmasıdır. Önerilen yöntemin çalışma zemini Etnokoreoloji'nin himayesinde Tarih, Antropoloji, Sosyoloji ve Folklor bilimlerinin kesişme noktasında konumlandırılmıştır. Bu bağlamda iş birliği yapılan bilimlerin Annales okulu tarihçiliği, tarihsel tikelcilik ve etnometodoloji gibi alt başlıklarından yararlanılmıştır. Araştırma verilerine ulaşma konusunda yeni medya antropoljisinin araçları kullanılırken, dansların kataloglama sürecinde çevrimiçi bağlantılı karekod linkleriyle alan araştırması görüntüleri sunulmuştur. Böylelikle hem üzerine düşünülen dansın görünürlüğü sağlanmış hem de mevcut dans tarihçiliğine güncel bir uygulama eklemlenmiştir. Öneride bulunulan yönteme 'Etnokoreohistori' terimi uygun görülmüştür. Çalışmanın Türkiye'deki dans tarihçiliği araştırmalarına kolaylık sağlaması ve alanda süre giden tartışmaları aza indirmesi beklenmektedir.

The debate on how to perform a local dance has been alive for a long time in Turkey as well as in the world. This study has been formed on the idea that a dance should be evaluated according to the understanding of the periodical tastes. The information provided by the dance historiography to date does not cover the Georgian dances in Turkey, which is the research subject of this study, and it does not cover the dance culture in the Georgian homeland either. This realization gave rise to the idea of a proposal for a term containing a new method for the historiography of folk dance outside the West, in addition to the western-centered study method of dance history. With this motivation, this study intends to provide a written record of the dance history of Georgians living in Turkey in order to make a suggestion through an exemplary model. The historical framework of the research includes the period from the migration to Anatolia after the Ottoman-Russian war, known as the 93s war, to the present day. The dance culture that the Georgians have produced in the regions where they have lived in mass in Turkey or brought with immigration in this time frame has formed the focus of the research. To understand the dance culture of the Georgians living in Turkey and to record its evolution, field studies involving oral history method were carried out in the places where they migrated from as well as where they settled after migration. In this study, the researcher dealt with the subject matter with a self-reflective approach as an individual acculturated among the autochthonous Georgians in Turkey. The study consists of several layers. The first of these is the examination of the dances in the Georgian homeland, the other is the examination of the dances of the Georgians living in Turkey, and finally, presentation of a dance historiography method proposal based on the comparisons between the two countries. The work basis of the proposed method is placed at the intersection of History, Anthropology, Sociology and Folklore sciences under the auspices of Ethnochoreology. In this context, sub-titles of the referred sciences, such as Annales school historiography, historical particularism and ethnomethodology were utilized. While the tools of new media anthropology were used to access the research data, fieldwork footages were presented with online linked QR codes in the cataloging of the dances. This way, both the visibility of the dance discussed was provided and a contemporary application was added to the existing dance historiography. The term 'Ethnochoreohistory' was deemed appropriate for the proposed method. It is expected that the study will facilitate the research of dance historiography in Turkey and minimize the ongoing disputes.