İstanbul'daki bazı Selatin camilerinde vitray sanatı

Abstract

İstanbul'daki bazı Selatin camilerinde vitray sanatı adlı çalışmamız, 16.yüzyıl ile 18.yüzyıl aralığında Osmanlı Dönemi'nde inşa edilmiş sultan camilerindeki pencereleri süsleyen vitrayları kapsamaktadır. Dini yapılarda vitray kullanımı özellikle klasik dönem mimarisinde sıkça karşımıza çıkmaktadır. 16.yüzyılda Avrupa'da gerileme gösteren vitray sanatı Osmanlı mimarisinde tam tersi olarak yükselişe geçmiş, yapılarda yerli ve ithal vitrayların kullanımı artmıştır. Ele alınan vitray süslemeli İstanbul camileri, katalog haline getirilerek form, renk, malzeme, konum ve bezeme türüne göre gruplandırılmıştır. Vitray Selatin camilerinin iç cepheleri güney, doğu, batı, kuzey cepheleri ile ana kubbe ve yan kubbe eteklerinde kullanılmıştır. Şeffaf camlar üzerine kırmızı, mavi, sarı ve yeşil renkler ana renkler olarak kullanılmış olup beyaz, su yeşili, bordo, turuncu renklerin az da olsa kullanıldığı görülmektedir. Süsleme kompozisyonlarında natüralist bitkisel, soyut bitkisel, geometrik motiflerle birlikte yazı unsurları tek veya birlikte kullanılmıştır. Pencerede bordür, alınlık, merkez ve kitabe olarak ayrılan bölümlerde farklı kompozisyonların ele alındığı görülmüştür.Çalışmamızda ele alınan Selatin camilerindeki vitray örnekleri yapıların konumları ve sultan yapıları olması nedeniyle Osmanlı mimarisi vitray sanatına ışık tutacak örnekler arasındadır.

Our work titled Stained Glass Art in Some Istanbul Selatin Mosques covers the stained glass windows that adorn the windows of the sultan mosques built during the Ottoman period between the 16th and 18th centuries. The use of stained glass in religious buildings is frequently encountered especially in classical period architecture. The art of stained glass, which showed a decline in Europe in the 16th century, started to rise in Ottoman architecture on the contrary, and the use of domestic and imported stained glass in buildings increased.The Istanbul mosques with stained glass ornaments were cataloged and grouped according to form, color, material, location and decoration type. The interior facades of the stained glass Selatin mosques were used on the south, east, west, north facades and the skirts of the main dome and side domes. Red, blue, yellow and green colors are used as the main colors on transparent glasses, and it is seen that white, water green, claret red and orange colors are used, albeit a little. In ornamental compositions, naturalistic herbal, abstract floral, geometric motifs and writing elements are used singly or together. It was seen that different compositions were handled in the sections separated as border, pediment, center and inscription in the window.Stained glass samples in Selatin mosques, which are discussed in our study, are among the examples that will shed light on the art of stained glass in Ottoman architecture due to the location of the buildings and the sultan's structures.