Halil Rıza Ulutürk-hayatı, sanatı ve şiirleri

Abstract

Ulutürk, şiirlerinde işlediği mefhumlar itibariyle ortaya koyduğu millî tavır şiirlerinin biçim, şekil ve üslup özelliklerine de yansıtmıştır. Ulutürk, aruz ve hece ölçüsünün tüm inceliklerine hâkim bir şair olarak hem aruz ölçüsünde hem hece ölçüsünde şiirler kaleme almıştır. Ulutürk'ü diğer Azerbaycan şairlerinden ayıran bir özellik vardır ki o da şairin hece ölçüsü ile aruz ölçüsünü bir arada kullanabilmesidir. Şiirlerinde aruz ölçüsünü uygularken millî tavrından taviz vermemiş daha çok hece ölçüsüne yakınlık gösteren aruz kalıpları ile şiirlerine şekil vermiştir. Ulutürk'ün şiirleri beyit, üçlük, dörtlük ve bent nazım birimleriyle yazılmış ve şair şiirlerini Azerbaycan şiirinin geleneksel ve çağdaş formlarına göre şekillendirmiştir. Ulutürk, dörtlüklerini koşma, semai ve mani gibi geleneksel formlara uygun biçimde kaleme almıştır.Ulutürk şiirleri Azerbaycan'ın millî bağımsızlık manifestosu niteliğindedir. Bununla birlikte şairin şiirlerinde görülen yüksek edebî dil, söz dağarcığının genişliği ve çeşitliliği aynı zamanda şiirlerinde görülen ahenk unsurları Ulutürk'ün sanatsal ve edebî yönünün yetkinliğini ortaya koymaktadır. Ulutürk, şiirlerinde yarattığı tonlama ve vurgulamalar ile musikiyi dizelere yansıtmış, okuyucunun kulağına ve gözüne hitap eden estetik değeri yüksek şiirler kaleme almıştır. Bunu Azerbaycan Türkçesinin tüm inceliklerinden istifade ederek yapan şair Azerbaycan şiirine yenilik ve canlılık kazandırmıştır.

Ulutürk's national attitude, which he put forward in terms of the notions he used in his poems, also reflected the form, shape and style features of his poems. Ulutürk wrote poems in both aruz and syllabic scales as a poet who has mastered all the subtleties of aruz and syllabic meter. There is a feature that distinguishes Ulutürk from other Azerbaijani poets, which is that the poet can use syllabic meter and aruz meter together. While applying the aruz meter in his poems, he did not compromise his national attitude and shaped his poems with aruz patterns that were closer to the syllabic meter. Ulutürk's poems were written in couplet, treble, quatrain and bent verse units and the poet shaped his poems according to traditional and contemporary forms of Azerbaijani poetry. Ulutürk wrote his quatrains in accordance with traditional forms such as running, semai and mani.Ulutürk poems are the national independence manifesto of Azerbaijan. However, the high literary language seen in the poet's poems, the breadth and diversity of his vocabulary, as well as the elements of harmony seen in his poems reveal the competence of Ulutürk's artistic and literary side. Ulutürk reflected the music to the lines with the intonation and emphasis he created in his poems, and wrote poems with high aesthetic value appealing to the ears and eyes of the reader. The poet, who did this by making use of all the subtleties of Azerbaijani Turkish, brought innovation and vitality to Azerbaijani poetry.