Cumhuriyet dönemi sosyo-politik uygulamaların Kars ili geleneksel danslarına etkisi ve popüler kültür bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmada popüler kültür bağlamında Kars Halk Oyunlarının uygulama alanı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Kars ili sınırları içerisinde icra edilen çeşitli dans türleri ve bu türler arasındaki farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Popüler kültür bütün dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de hızlı bir şekilde gelişim sağlamıştır. Seyirci kitlesinin beklentileri ve istekleri doğrultusunda Türk Halk Oyunları da çeşitli değişimlere ve çeşitliliğe uğramıştır. Dolayısıyla Cumhuriyet tarihiyle beraber başlayan halkbilimi çalışma konularından biri olan ve zamanla gelişerek bilim, spor, kültür/sanat dalı gibi birçok alanda değerlendirilen Türk Halk Oyunlarında, özellikle 1980 sonrası sıkça karşımıza çıkan popüler kültür kavramının alana nasıl bir katkıda bulunduğu ve ne gibi değişimlere sebep olduğunu saptamak önemlidir.Araştırmanın birinci bölümünde; Kars ilinin tarihsel süreci, etimolojik yapısı, coğrafi konumu, geçim kaynakları ve demografik yapısı konuları literatür taraması yapılarak incelenmiştir. Bu bölümde aynı zamanda ilin dans geleneğinin oluşmasına etki eden çok kültürlü yapısı ortaya koyulmaya çalışılmıştır.Araştırmanın ikinci bölümünde; Kars ili sınırları içerisinde icra edilen dans türleri ve bu türler arasındaki tavırsal farklılıklar ortaya konulmuştur. Kafkasya'nın ve Anadolu'nun farklı bölgelerinden aldığı göçlerle geniş bir kültür mozaiği olan Kars ilinde her etnik grup icra ettiği dansı diğer gruplar ile aynı dansı icra ediyor olsalar bile farklı isimlerle nitelemektedirler. Bu durum tür tasnifi açısından sorunlara yol açtığı için bu durumun sebepleri ortaya koyulmaya çalışılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Öte yandan Cumhuriyet Dönemi politikaları ile birlikte Kars ili sınırları içerisinde icra edilen geleneksel dansların gelişim-değişim süreci incelenerek Kars ili dans kültürüne etkisi araştırılmıştır. Turizmin de etkisiyle yörede görülmeye başlayan Azerbaycan danslarının yöre dans kültüründeki yeri ve toplum üzerindeki etkisi araştırılmıştır.Araştırmanın üçüncü bölümünde; Popüler kültürün Kars ili dans kültürüne olan etkisi ve geleneksel dansların gelişim-değişim süreçlerine olan etkisi araştırılmış ve yöre kültürü hakkında somut veriler ortaya koyulmuştur. Popüler kültürün yörenin halk danslarının uygulama (düğün-kına-cemiyetler) gibi alanlara etkisi incelenmiştir.Elde edilen bulgular doğrultusunda popüler kültürün Kars ili oyun geleneği üzerinde olumlu ve olumsuz etkilerinin olduğu saptanmıştır. Olumlu etkilerin başında gençlerin dansa olan ilgisinin sürekli sıcak kalması, halk oyunlarının bir sahne sanatı olarak sahnelerde yerini alması olarak görülürken, olumsuz yönünün ise özellikle il merkezinde gelenekten uzak bir geleneğinin oluşturulmasına sebep olması, geleneğin sadece köylerde yaşayan bir olgu haline dönüşmesine sebep olduğu sonucuna varılmıştır.

In this research, the application area of Kars Folk Dances has been tried to be evaluated in the context of popular culture. Various types of dance performed within the borders of Kars province and the differences between these types have been tried to be revealed. Popular culture has developed rapidly in our country as well as in the whole world. In line with the expectations and wishes of the audience, Turkish Folk Dances have undergone various changes and diversity. Therefore, in Turkish Folk Dances, which is one of the study subjects of folklore that started with the history of the Republic and developed over time and evaluated in many fields such as science, sports, culture / art, it is aimed to determine how the concept of popular culture and which we frequently encounter especially after 1980, contributed to the field and it is important to determine what kind of changes it causes.In the first part of the research; The historical process, etymological structure, geographical location, livelihoods and demographic structure of Kars province were examined by literature review. In this section, it has also been tried to reveal the multicultural structure of the province, which affected the formation of the dance tradition.In the second part of the research; The types of dance performed within the borders of Kars province and the attitudinal differences between these types have been revealed. In the province of Kars, which has a wide cultural mosaic with the migrations from different regions of the Caucasus and Anatolia, each ethnic group describes the dance they perform with different names, even if they are performing the same dance with other groups. Since this situation causes problems in terms of species classification, the reasons for this situation have been tried to be explained by trying to reveal. On the other hand, the development and change process of traditional dances performed within the borders of Kars province with the policies of the Republican Period was examined and its effect on the dance culture of Kars province was investigated. The place of Azerbaijani dances, which started to be seen in the region with the effect of tourism, in the local dance culture and its effect on the society were investigated.In the third part of the research; The effect of popular culture on the dance culture of Kars province and the effect of traditional dances on the development-change processes were investigated and concrete data about the local culture were revealed. The effect of popular culture on the areas such as the practice of folk dances of the region (wedding-henna-communities) has been examined.In line with the findings, it has been determined that popular culture has positive and negative effects on the game tradition of Kars province. Among the positive effects, it is seen that the young people's interest in dance is constantly warm and folk dances take their place on the stage as a stage art, while the negative aspect is that it causes the creation of a tradition that is far from tradition, especially in the city center, and it has been concluded that the tradition turns into a phenomenon that lives only in villages.