Bolu yöresi geleneksel müzik uygulamalarında dilli kaval

Abstract

Bu araştırmada; Bolu ili ve ilçelerinde icra edilmekte olan horlatmalı dilli kavalın yapısal özellikleri, repertuvarı, icra teknikleri, icra ortamı, öğrenim-aktarım süreci, yapımcılığı bakımından incelenmesi ve sözlü gelenek içerisindeki yeri ve işlevinin tespit edilip yorumlanması amaçlanmıştır. Araştırma taşıdığı amaç ve izlediği yöntem bakımından literatürde yer alan önemli bir boşluğu dolduracak olması sebebiyle önem arz etmektedir. Nitekim çalışma süresince gerçekleştirilen alan araştırmaları; yerel icracılarla kurulan etkileşim; araştırmanın temellendirilmesi, irdelenmesi, çözümlenmesi ve dilli kaval icra tavrının dilsiz kaval icrasına aktarımına yönelik edinilen uzman görüşleri; Bolu yöresi horlatmalı dilli kaval icrasının temel yapı taşlarının ortaya koyulması açısından önem taşımaktadır. Araştırmanın kapsamını Bolu ili ve ilçelerinde görülen dilli kaval icra geleneği oluşturmaktadır. Araştırma alanı olarak belirlenen Bolu ili ve ilçelerinde, 2019–2021 yılları arasında farklı zaman dilimlerinde alan araştırmaları gerçekleştirilmiştir. Buna ek olarak resmi kurum arşivleri ve kişisel arşivlerde yer alan ses kayıtları da araştırmaya dâhil edilmiştir. Genel olarak araştırma kapsamında, on dört farklı dilli kaval icracısından toplamda 189 adet eser elde edilmiş, bu eserlerden belirlenen belli ölçütler çerçevesinde 34 adet eser incelenmek üzere örneklem eserleri olarak seçilmiştir.Araştırmanın birinci bölümünde, kavalın tarihçesi ve yapısal özellikleri başlığı altında; kökeni, etimolojisi, yapısal sınıflandırması ve UNESCO SOKÜM çalışmaları çerçevesinde dilli kavalın yerine ilişkin kapsamlı bir literatür taraması sonucu elde edilen bilgilere yer verilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde, araştırmanın kapsamını oluşturan Bolu ilinin tarihi ve sosyokültürel yapısı ile geleneksel müzik kültürüne ilişkin bilgilere yer verilmiştir. Sunulan bu kapsamlı teorik arka planın ardından üçüncü bölümde ise araştırma boyunca elde edilen verilere ilişkin bulgulara yer verilmiştir. Bu kapsamda, dilli kavalın yapısal özellikleri ve yapımcılığı, Kıbrıscık dilli kaval icra geleneği, dilli kavalın icra özellikleri ve dilsiz kavala uyarlanmasına ilişkin bulgular, yerel icracılar ve bu icracıların yetişmelerine ilişkin edinilen bulgular ve örneklem eserleri üzerinde yapılan çeşitli müzikal analizlere yer verilmiştir.Sonuç olarak, bu araştırma ile incelenen Bolu yöresi dilli kaval icra geleneğinin halk müziği geleneksel icra şekilleri içerisinde karakteristik yapısı ortaya konmuştur. Bu yapı içerisinde yer alan her türlü müzikal ve geleneksel unsur gün yüzüne çıkartılmış, akademisyen, sanatçı ve alan uzmanlarının görüşleri ve yapılan analizler neticesinde Bolu yöresi dilli kaval icrasının teknik ve müzikal unsurları belirlenerek literatüre kazandırılmıştır. Geleneğin geçmişte yaşamış ve günümüzde yaşayan icracıları tespit edilerek gün yüzüne çıkartılmış, bu icracılar hakkında bilgiler verilmiş, dilli kaval repertuvarı, öğrenim-aktarım süreci, icra ortamı, yapımcılığı yapısal özellikleri gibi unsurlar tespit edilerek kayıt altına alınmış ve bu bağlamda gelecekte yapılacak araştırmalar için çeşitli öneriler sunulmuştur.

In this study; It is aimed to examine the repertoire, performance techniques, performance environment, learning-transmission process, production and to determine and interpret its place and function in the oral tradition of horlatmalı dilli kaval (Turkish Woodwind Instrument) which is performed in Bolu province and its district. The research is important because it fills an important gap in the literature in terms of its purpose and method. As a matter of fact, it is important in terms of the field studies carried out during the study; interaction with local performers; expert opinions on the grounding, examination and analysis of the research and the transfer of the dilli kaval performance style to the dilsiz kaval performance; revealing the basic building blocks of the horlatmalı dilli kaval performance of the Bolu region. The scope of the research consists of the dilli kaval performance tradition seen in Bolu province and its districts. In the province of Bolu and its districts, which were determined as the research area, field studies were carried out in different time periods between 2019-2021. In addition, audio recordings in official institution archives and personal archives were also included in the research. In general, within the scope of the research, a total of 189 works were obtained from fourteen different dilli kaval performers, and 34 works were selected as sample works to be examined within the framework of certain criteria determined from these works.In the first part of the research, under the title of history and structural features of the kaval; The information obtained as a result of a comprehensive literature review on its origin, etymology, structural classification and the place of the dilli kaval within the framework of UNESCO SOKÜM studies are given. In the second part of the research, information about the historical and socio-cultural structure of Bolu province, which constitutes the scope of the research, and traditional music culture are given. After this comprehensive theoretical background, in the third part, the findings related to the data obtained during the research are given. In this context, the structural features and production of dilli kaval, the performing tradition of Kıbrıscık dilli kaval, the performance characteristics of dilli kaval and its adaptation to dilsiz kaval, the findings about local performers and their upbringing, and various musical analyses on sample works are included. As a result, the characteristic structure of the dilli kaval performance tradition of the Bolu region, which was examined with this research, has been revealed within the traditional performance forms of folk music. All kinds of musical and traditional elements in this structure were brought to light, and as a result of the views of academicians, artists and field experts and the analyzes made, the technical and musical elements of the dilli kaval performance of the Bolu region were determined and brought to the literature. The performers of the tradition, who lived in the past and are living today, were identified and brought to light, information about these performers was given, elements such as dilli kaval repertoire, learning-transmission process, performance environment, structural features of production were determined and recorded. In this context, various suggestions are presented for future research.