Siyasal istikrar bağlamında Türkiye'de başkanlık sistemi tartışmaları

Abstract

Türkiye'de başkanlık sistemi tartışmaları 1980 yılında başlamıştır. Turgut Özal ile başkanlık sistemi tartışmaları Türk siyasal hayatına yansımıştır. Türk siyasal hayatında başkanlık sistemini dile getiren üç önemli siyasi lider vardır. Bunlar; Turgut Özal, Süleyman Demirel ve Recep Tayyip Erdoğan'dır. Ayrıca bu siyasi liderlerin başkanlık sistemini istemelerindeki amaç ise siyasal istikrarı ve işleyişi sağlamaktır. Bu sebeple, bu çalışmanın ilk bölümünde siyasal istikrar ile ilgili kavramsal çerçeve açıklanmıştır. İlaveten, bu bölümde kuvvetler ayrılığı teorisine göre hükümet biçimleri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca birinci bölümde parlamenter sistem ve yarı başkanlık sistemi ele alınmıştır. İkinci bölümde ise başkanlık sistemine açıklık getirilmiş ve prototipi olarak ABD ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise Türk siyasal hayatında başkanlık sistemi tartışmaları ekseninde ortaya konulan görüşler ifade edilmiş ve siyasal istikrar bağlamında incelenmiştir. Bu çerçevede, 1980 yılı itibariyle başlayan sistem tartışmaları 2017 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile son bulunduğu sonucuna varılmıştır. Bu Anayasa değişikliği ile yeni sistem Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi olarak adlandırılmıştır. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi 2018 Cumhurbaşkanı ve Genel Seçimi ile uygulamaya girmiştir. Bu sebeple bu çalışmada, 1980 yılından 2018 yılına kadar yapılan genel seçimler, halkoylamaları ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri ele alınarak başkanlık sistemi tartışmaları siyasal istikrar kapsamında değerlendirilmiştir.

Presidential system discussions in Turkey started in 1980. Presidential system discussions were reflected to Turkish political life with Turgut Özal. In Turkish political life, there are three important political leaders who expressed the presidential system. These are Turgut Özal, Süleyman Demirel and Recep Tayyip Erdoğan. Moreover, the purpose of these political leaders to demand the presidential system is to ensure political stability and functioning. Therefore, in the first part of this study, the conceptual framework for political stability is explained. In addition, this section provides information about the forms of government according to the theory of separation of Powers. Also, In the first part, the parliamentary system and the semi-presidential system are discussed. In the second part, the presidential system was clarified and the prototype of the USA was discussed. In the third chapter, the views put forward in the axis of the presidential system debates in Turkish political life are expressed and examined in the context of political stability. In this context, the system discussions that started in 1980 ended in 2017 with the constitutional amendment. With this constitutional amendment, the new system was called the Presidential Government System. The Presidential Government System was put into practice with the 2018 presidential and general election. For this reason, in this study, the general elections held between 1980 and 2018, the referendum and presidential elections were discussed and presidential system discussions were evaluated within the scope of political stability.