İklim değişikliği algısı ve karbon yönetiminde yönetim muhasebesi tekniklerinin kullanımına etkisi ve BIST'de bir uygulama

Abstract

Başta karbondioksit (CO2) olmak üzere sera gazlarındaki belirgin artış nedeniyle ortaya çıkan iklim değişikliğinin 21. yüzyılın en büyük sorunlarından biri olduğu konusunda genel bir fikir birliği bulunmaktadır. Bu değişikliğin ve etkilerinin oluşmasında ise doğrudan ve dolaylı karbon salınım kaynaklı faaliyetleri nedeniyle şirketlerin birinci dereceden sorumlu tutuldukları görülmektedir. Ancak şirketlerin çevresel stratejileri ve eylemleri üzerinde önemli derecede etkili olduğu belirtilen, iklim değişikliğini algılama biçim ve düzeylerinin farklılaşabildiği görülmektedir. Bu çalışmada temel olarak, iklim değişikliği konularının şirketler tarafından nasıl algılandığının belirlenmesi ve karbon yönetiminde kullanılan yönetim muhasebesi teknikleriyle ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma BIST-100'de işlem gören, CDP 2017 Türkiye anketine cevap veren ve yanıtlarının kamuya açıklanmasına izni bulunan şirketleri içermektedir. Çalışmada karma bir yöntem kullanılmış olup şirketlerin CDP 2017 anket cevapları NVivo 12 programı aracılığı ile nitel içerik analizine tabi tutulmuştur. Ayrıca şirketlerin karbon yönetiminde kullandıkları yönetim muhasebesi teknikleri ile ilişkili faktörlerin incelenmesi amacıyla ise içerik analizinden elde edilen veriler lojistik regresyonlar kullanarak analiz edilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre CDP 2017 Türkiye anketine yanıt veren şirketlerin, iklim değişikliği genel algısının risk algısı olduğu ancak bu algının sektörler açısından farklılaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca yapılan analizler şirketlerin, maliyet, tüketici talebi ve uyum konularının altyapı ve itibar konuları ile karşılaştırıldığında iklim değişikliği ile ilgili risk ve fırsat tanımlamalarında en etkili faktörler olduğunu göstermektedir. Buna ilaveten çalışmada karbon yönetiminde kullanılan yönetim muhasebesi tekniklerinin sırasıyla Teşvik %87, Planlama ve Hedef Belirleme %84, Performans Ölçümü %84 ve Harici Güvencenin ise %71 oranlarında kullanıldığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: İklim Değişikliği, Karbon Yönetimi, Karbon Yönetim Muhasebesi.

There is a general consensus that climate change, which has emerged due to the significant increase in greenhouse gases, especially carbon dioxide (CO2), is one of the biggest problems of the 21st century. In the formation of these changes and effects, it is seen that companies are held primarily responsible due to their direct and indirect carbon emission activities. However, it is seen that the way and level of perception of climate change, which is stated to have a significant impact on the environmental strategies and actions of companies, can differ. In this study, it is mainly aimed to determine how climate change issues are perceived by companies and to examine their relationship with management accounting techniques used in carbon management. The study includes companies that are traded in BIST-100, responded to the CDP 2017 Turkey Survey and have permission to make their answers public. In addition, in order to examine the factors related to the management accounting techniques used by companies in carbon management, the data obtained from the content analysis were analyzed using logistic regressions. According to the results of the study, it has been determined that the general perception of climate change of companies responding to the CDP 2017 Turkey Survey is risk perception, but this perception differs in terms of sectors. Also, the analyzes show that cost, consumer demand and compliance are the most effective factors in defining risks and opportunities related to climate change when compared to infrastructure and reputation issues. In addition, in the study, it was determined that the management accounting techniques used in carbon management are used at rates of 87% for Incentive, 84% for Planning and Goal Setting, 84% for Performance Measurement and 71% for External Assurance.Keywords: Climate Change, Carbon Management, Carbon Management Accounting.