15. yüzyıl klasik Türk şiirinde ah kavramı

Abstract

Bu çalışmamızda XV. yüzyıl Klasik Türk şiirinde `ah` mazmununu incelemeye çalıştık. Araştırmamız sırasında konumuzla ilgili başvurduğumuz kaynakların çoğunluğu müstakil eserlerden ziyade sözlük, edebiyat tarihi ve ansiklopedi maddesi niteliğindeydi. Konumuz hakkında müstakil çalışmalar henüz bulunmuyor. Bu sebeple bu konu üzerinde çalışmak istedik.Çalışmamızda XV. yüzyıl Osmanlı coğrafyasında yaşamış divan sahibi şairleri tespit etmeye çalıştık. Tezkirelerde divan sahibi olarak geçmesine rağmen divanına ulaşılamayan şairler de bulunuyor. Biz çalışmamız esnasında XV. yüzyılda yaşayıp divan sahibi olan ve divanı günümüz harflerine aktarılan on beş şairimizin eserlerini `ah` mazmunu üzerinden incelemeye çalıştık. Divanlarda `ah` mazmunu ile sıkça kullanılan, kırktan fazla ana kavramın yanı sıra yardımcı kavram, sembol ve remiz tespit ettik.İlk bakışta `ah` mazmunu; beddua, âşığın gönül yangını, ateş vb. can yakıcı kavramların karşılığı olarak algılansa da bu mazmunun çok çeşitli kelime ve kavramlarla kullanıldığını görüyoruz. Bunlardan bazılarına kısaca değinirsek gözyaşı, hasret, firak, gurbet, od, nâr, duman, vefasızlık, sadâkat, yâr, ağyar, rakip, gök cisimleri, felek, mihr, mah, güneş ay, ok, yay, tir, navek, gibi çok kullanılanların yanı sıra zahir, batın, zaman gibi nadiren geçen kavramlara da rastlıyoruz.Çalışmamız esnasında tüm bu kavramları `ah` mazmunu açısından müstakil başlıklar hâlinde incelemeye ve tespitlerimizi kaydetmeye çalıştık. Anahtar Kelimeler: XV. yüzyıl, Klasik Türk şiiri, `Ah` mazmunu

In this study, we tried to examine the proposition of ''ah'' in XV century Classical Turkish poetry. During our research, the majority of the sources that we applied for our subject were dictionary, literary history and encyclopedia article rather than individual works. There are no individual studies about our subject yet. For this reason, we wanted to work on this issue.In our study, we tried to identify poets with poetry books that lived in the Ottoman geography in the XV century. Although there are poems in the sources, there are also poets that cannot be reached. During our study, we tried to examine the works of our fifteen poets, who lived in the XV century and had a poetry book and their poems were transferred to today's letters, through the pardon.At first glance, although we perceive proposition of ''ah'' as curse, the lover's heart, fire, fire, etc. are seen as the counterpart of the hurtful concepts, we see that they are used with a wide variety of words and concepts. If we mention some of these briefly, besides those that are used such as tear, longing, separation, expatriate, fire, smoke, disloyalty, loyalty, love, strangers, rival, celestial bodies, sky, sun moon, arrow, bow, etc.; We also come across concepts that rarely pass, such as apparent, secret and time.During our study, we tried to examine all these concepts in separate titles and record our findings.Keywords: XV century, Classical Turkish poetry, proposition of ''Ah'