Türkiye Doğu Akdenizi'nin Geç Neolitik Dönem mühür sanatı

Abstract

`Türkiye Doğu Akdenizi'nin Geç Neolitik Dönem Mühür Sanatı` isimli tez çalışmasında belirtilen bölge ve kronoloji dahilindeki bir grup mühür değerlendirilmektedir. Domuztepe Höyük yeni dönem (2014-2021) kazı çalışmalarından ele geçmiş ve daha önce yayınlanmamış 18 adet mühür buluntularının yanı sıra, konu bölge bağlamında değerlendirildiğinden dolayı daha önce yayımlanmış olan 74 adet mühür de ilgili atıflar yapılarak ele alınmıştır.Bu çalışma kapsamında bölge mühürcülüğü tipolojik ve kullanım amacı yönünden değerlendirilmeye çalışılmıştır. Baskı yüzeyi biçimleri, tutamak biçimleri ve motif çeşitleri gruplandırılarak, bölgesel kapsam dahilinde incelenmiştir.Mühürlerin baskı yüzeyleri genellikle daire biçimli olup, dörtgen biçimli baskı yüzeyleri de yoğun olarak kullanılmaktadır. Baskı yüzeylerine işlenen motiflere bakıldığında; çizgisel ve kafes biçimli motiflerin sıklıkla kullanıldığı gözlemlenmektedir. İp delikli ve deliksiz tutamakları bulunan mühürlerde en çok standart ve sırtlı tutamaklar görülmektedir. Bölge mühürlerinin benzerleri ise daha çok Rouj Vadisi ve günümüz Suriye sınırlarında bulunan Geç Neolitik Dönem yerleşimlerinden ele geçmiştir. Mühürcülük geleneğinde Orta ve Batı Anadolu ile aralarında yöresel bir fark gözlemlenmektedir.Anahtar Kelimeler: Damga Mühür, Doğu Akdeniz, Geç Neolitik, Mühür Sanatı, Türkiye

A group of seals within the specified region and chronology have been evaluated in the thesis titled `Late Neolithic Seal Arts of the Eastern Mediterranean of Turkey`. Besides the 18 unpublished seal finds obtained from the new period (2014-2021) excavations at Domuztepe Höyük, previously published seals have been also discussed with relevant references since the subject is evaluated in the context of the region.In this study, regional seal making has been tried to be evaluated in terms of typology and usage purpose. Print surface shapes, handle shapes and types of motifs have been grouped and studied within the regional scope.The printing surfaces of the seals are generally circular and rectangular printing surfaces are also used extensively. When looking at the motifs embroidered on the printing surfaces; It is observed that linear and lattice-shaped motifs are frequently used. Seals with threaded and non-perforated handles are mostly seen with standard and backed handles. Similar to regional seals are mostly found in the Late Neolithic Period settlements in the Rouj Valley and present-day Syria. In the seal tradition, there is a noticeable difference between them and Central and Western Anatolia.Keywords: East Mediterranean, Late Neolithic, Seal Art, Stamp Seal, Turkey