Çakıldak fındık çeşidinde çotanak dökümü ile morfolojik ve pomolojik özellikler arasındaki ilişkiler

Abstract

Bu çalışma 2018 yılında Ordu ili Gölköy ilçesinde 'Çakıldak' fındık çeşidine ait bir üretici bahçesinde yürütülmüştür. Çalışmada 'Çakıldak' çeşidinde çotanak dökümü ile bitki ve meyve özellikleri arasındaki ilişkileri belirlemek amaçlanmıştır. Çalışma tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekerrürlü (ocak) ve her tekerrürde 10 dal olacak şekilde planlanmıştır. Çalışmada her bir dalda 2018 yılında 25 Mayıs, 25 Haziran, 25 Temmuz aylarında ve hasat tarihinde (18 Ağustos) çotanaklar sayılmış ve buna göre çotanak döküm oranları belirlenmiştir.Hasat döneminde belirlenen bitki ve meyve özellikleri ile çotanak dökümleri arasında yapılan korelasyon analizi sonucunda, 1. dönemdeki (25 Mayıs-25 Haziran) döküm oranı ile 2. dönemdeki (25 Mayıs-25 Temmuz) döküm oranı, 2. dönemdeki ile de toplam döküm (25 Mayıs-18 Ağustos) oranı arasında pozitif önemli, 1. ve 2. dönemdeki döküm oranları ile sağlam meyve oranı arasındaki ilişkiler negatif ve önemli çıkmıştır. 1. dönemdeki dökümlerin artışı ile kabuklu küçük meyve oranının arttığı, 1. ve 2. dönemdeki dökümlerin artışı ile de boş meyve oranının arttığı belirlenmiştir. Dal verimi ile verim etkinliği üzerine 1. ve 2. dönem çotanak dökümleri negatif yönde önemli etki etmiştir. 2. dönemdeki dökümler ile kabuklu meyve ağırlığı, kabuklu meyve iriliği, kabuk kalınlığı, iç meyve ağırlığı ve iç meyve iriliği arasında negatif önemli ilişkiler çıkmıştır. 1. dönem dökümleri bu özelliklerden sadece kabuklu meyve iriliğini, toplam döküm oranı ise iç meyve iriliğini negatif yönde ve kusurlu iç oranını da pozitif yönde etkilemiştir. Toplam meyve sayısına bütün dökümler olumsuz etki yaparken, hasattaki çotanak sayısına 2. dönemdeki ve toplamdaki dökümler olumsuz etki yapmıştır.Temel bileşen analizi sonucunda, değerlendirilen 28 değişkenin 6 temel bileşen ile özetlendiği ve bu 6 temel bileşenin toplam varyasyonu açıklama oranının %72.115 olduğu belirlenmiştir. Birinci temel bileşenle dal verimi, toplam meyve sayısı, dal verimi etkinliği, iç meyve iriliği, kabuklu meyve iriliği, hasattaki çotanak sayısı, kabuklu meyve ağırlığı ve iç meyve ağırlığı arasındaki ilişkilerin yüksek ve pozitif yönde olduğu; bunun yanında, birinci temel bileşenle 2. çotanak döküm oranı, 1. çotanak döküm oranı ve boş meyve oranı arasındaki ilişkilerin yüksek ve negatif yönde olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Fındık, 'Çakıldak', Çotanak Dökümü, Verim, Morfoloji, Pomoloji

This study was conducted in a farmer's orchard belonging to the 'Çakıldak' hazelnut variety in Gölköy district of Ordu province (Turkey) in 2018. In the study, it was aimed to determine the relationships between the fruit cluster drop and plant and fruit characteristics in 'Çakıldak' variety. The study was planned according to the randomized plot design with 3 replications (ocak) and 10 branches per replicate. In the study, fruit clusters were counted in each branch in 2018, on 25 May, 25 June, 25 July and on the harvest date (18 August), and the rate of fruit cluster drop determined.As a result of the correlation analysis between fruit cluster drop with the plant and fruit characteristics, the significant positive correlations between the fruit cluster drop ratios in the 1st period (25 May-25 June) and the 2nd period (25 May-25 July), and the 2nd period and total fruit cluster drop ratio (25 May and 18 August) were determined. The significant negative correlations between the fruit cluster drop ratios in the 1st and 2nd period and good kernel ratio were determined. It was determined that as the number of drops in the 1st period increased, the ratio of small nut ratio increased, and the rate of blank nut increased while the drops in the 1st and 2nd periods increased. 1st and 2nd period fruit cluster drops had a significant negative effetcs on branch yield and yield efficiency. Negative significant correlations were found between fruit cluster drops in the 2nd period and nut weight, nut size, shell thickness, kernel weight and kernel size. The 1st period fruit cluster drop only affected the nut size, the total fruit cluster drop ratio negatively affected the kernel size and the defective kernell rate positively. While all the fruit cluster drops had a negative effect on the total nut number, the drops in the 2nd period and in the total drops had a negative effect on the number of fruit cluster at harvest.As a result of the principal component analysis, it was determined that the 28 variables evaluated were summarized with 6 main components and the ratio of explaining the total variation of these 6 main components was 72.115%. The relationships between the first main component and branch yield, total nut number, branch yield efficiency, kernel size, nut size, number of fruit cluster at harvest, nut and kernel weight are high and positive; in addition, it was determined that the relationships between the first main component and the 2nd fruit cluster drop rate, the 1st fruit cluster drop rate and the ratio of blank nut were high and negative.Keywords: Hazelnut, 'Çakıldak', Fruit Cluster Drop, Yield, Morphology, Pomology