Ordu (Fatsa) ilinde bulunan altın madeni çevresindeki bazı bitkilerin anatomik ve mikromorfolojik olarak incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Ordu İli Fatsa İlçesinde bulunan altın madeni yatağının bittiği saha ile maden yatağına uzakta (1000 ± 50 m) bulunan sahadan seçilen otsu (Elymus repens L.), çalı (Corylus avelllana L.) ve odunsu (Castaena sativa L.) formlarını temsil eden toplam 3 bitki türü madenden kaynaklı strese karşı yaprak ve yaprak saplarının anatomik ve mikromorfolojik özellikleri bakımından ayrıntılı incelenmiştir. Toplanan 3 bitki türüne ait örneklerin yaprak sapları ve yapraklarının morfolojik, mikromorfolojik ve anatomik özellikleri karşılaştırılmıştır. Ölçümler her bitki örneği için 3 tekerrürlü olacak şekilde yapılmıştır. Her yapraktan 15 ölçüm toplamda 45 ölçüm yapılmıştır.Madenden kaynaklı strese bağlı olarak kirli bölgeden alınan bitkilerde yaprakların boy ve enlerinin daha küçük olduğu belirlenmiştir. E.repens türünde yaprak eninin anatomik ölçümlerinde üst epidermis en ve boy, alt kütiküla en, yaprak en, floem çap, bulliform çap, yaprak ucu sklerankima en, yaprak ucu sklerankima boy, yaprak üst kısım sklerankima tabaka sayısı ve iletim demetlerinin kapladığı % alan istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Corylus avellana yaprağında alt epidermis en, yaprak en, mezofil en, palizat parankiması hücreleri en ve boy, palizat parankimasının kapladığı % alan ve sünger parankimasının kapladığı % alan istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Yaprak saplarının anatomik özelliklerine göre kollenkima çap, parankima çap, kollenkima tabaka sayısı istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Castanea sativa türünde ise üst kütiküla en, alt epidermis en ve boy, yaprak en, mezofil en, palizat parankiması hücreleri boy, sünger parankiması hücreleri çap ve palizat parankiması hücrelerinin kapladığı % alan istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Yaprak ve toprak örneklerinde siyanür analizi yapılmıştır. Madenin 1000 m uzaklığından alınan toprak örneklerinde 234.2 μg/kg (0.2342 ppm) siyanür, kirli bölgedeki toprak örneklerinde ise 338.8 μg/kg (0.3388 ppm) siyanür tespit edilmiştir. İncelenen her üç türde de yaprak ve yaprak saplarının morfolojik, anatomik ve mikromorfolojik özelliklerinin çalışma alanlarına göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Bu değişikliklerin madenden kaynaklı kirlilik (ağır metal, toz, siyanür) stresine bağlı olarak meydana geldiği düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Altın madeni, Castanea sativa, Corylus avellana, Elymus repens, Kirlilik stresi, Siyanür, Yaprak ve Yaprak Sapı Anatomisi

In this study, a total of 3 plant species representing herbaceous (Elymus repens L.), shrub (Corylus avelllana L.) and woody (Castaena sativa L.) forms selected from the site located at the end of the gold mine in Fatsa District of Ordu Province and the site located far from the mine (1000 ± 50 m) were examined in detail in terms of anatomical and micromorphological characteristics of leaves and petioles against mine-induced stress. The morphological, micromorphological and anatomical characteristics of the petioles and leaves of the collected samples of the 3 plant species were compared. Measurements were made in 3 replicates for each plant sample. 15 measurements were made from each leaf and 45 measurements were made in total. It was determined that the length and width of the leaves were smaller in the plants taken from the polluted area due to the stress caused by the mine. In the anatomical measurements of leaf width in E. repens species, the parameters of upper epidermis width and length, lower cuticle width, leaf width, phloem diameter, bulliform diameter, leaf tip sclerenchyma width and length, number of upper leaf sclerenchyma layers and % area covered by vascular bundles were found statistically significant. The parameters of lower epidermis width, leaf width, mesophyll width, palisade parenchyma cells width and length, % area covered by palisade parenchyma and % area covered by spongy parenchyma were found statistically significant in Corylus avellana leaves. According to the anatomical characteristics of petioles, collenchyma diameter, parenchyma diameter, number of collenchyma layers were found statistically significant. In anatomical measurements of leaf width in Castanea sativa species, the parameters of upper cuticle width, lower epidermis width and length, leaf width, mesophyll width, palisade parenchyma cells length, spongy parenchyma cells diameter and % area covered by palisade parenchyma cells were found statistically significant. The parameters of sclerenchyma diameter, crystal diameter, number of crystals and % area covered by vascular bundles were found to be statistically significant. Leaf and soil samples were analyzed for cyanide. In soil samples taken from 1000 m away from the mine, 234.2 μg/kg (0.2342 ppm) cyanide was detected, while 338.8 μg/kg (0.3388 ppm) cyanide was detected in soil samples from the polluted area.It was determined that morphological, anatomical and micromorphological characteristics of leaves and petioles of all three species differed according to the study areas. These changes are thought to occur due to pollution (heavy metal, dust, cyanide) stress caused by the mine.Keywords: Castanea sativa, Corylus avellana, Cyanide, Elymus repens, Gold mine, Leaf and petiole anatomy, Pollution stress